28 / تیر, 1395

نور در معماری ؛ مشربیه ، جلوه سنت در نماهای پویا در معماری مدرن

نور در معماری: مشربیه – جلوه سنت در نماهای پویا در معماری مدرن

مشربیه راهکار معماری ظریف برای حفاظت موثر ساختمان در برابر نور شدید خورشید در قرن های متعدد است. اگرچه ، امروزه این عناصر معماری سنتی اسلامی پنجره ها با ویژگی مشبک آن برای پوشاندن کل ساختمان به عنوان زینتی شرقی استفاده می شود ، هویت بومی و وسیله ای جهت سایه اندازی برای تامین آسایش محسوب می شود. در حقیقت ، طراحان حتی ساختار های چوبی بومی را نیز به سیستم هایی برای پاسخگویی به نور شدید روز با تکنولوژی بالا تبدیل کرده اند.

ژان نوول از معماران برجسته ای است که در بحث مشربیه های مدرن تاثیر زیادی داشته است. انستیتو du monde arabe او در پاریس مقدم بر دو ساختمانی است که او برای تابش بسیار شدید خورشید شرق میانه طراحی کرده است. برج دوحه که کاملا با شکل جدیدی از مشربیه ها پوشانده شده است و موزه ی لوور ابوظبی با گنبد درخشنده ی آن.

مشربیه های باستانی جنبه های فرهنگی ، بصری و فنی را با هم ادغام می کند. پنجره ها که اغلب در مجاورت خیابان قرار گرفته اند اجازه می دهد هوای خنک از طریق نما منتقل شود. این حالت مشبک ، اجازه ی دیدن محیط اطراف را می دهد اما به خاطر شدت نور زیاد در خارج و صفحه ی تیره ی داخل ، فرد دیده نمی شود. به لحاظ بررسی حرارتی از این دیدگاه، ساختار باز سنتی آن ، یک جریان هوا خوب ثابت را برای خنک کردن و تهویه ی فضاهای جاری می کند که همانند گدان های پر از آب است. صنعتگران مهارت های خاصی را برای برپایی صفحات بدون میخ به دست آورده اند ،‌ رویکردی مینیمالیستی و ظریف که مشربیه های مدرن و با تکنولوژی بالا غالبا از آن برخوردارند.

مشربیه ساختمان های متعدد جدید در خاورمیانه ، این تکنیک پنجره های شرقی را به دو جبهه به منظور کاهش بار هوای خنک برای فضاهای داخلی تغییر داده اند. مانند انستیتو مصدر در ابوظبی به طراحی فاستر در سال 2010 و یا برج دوحه در قطر که در سال 2012 توسط ژان نوول طراحی شد. برج 200 متری دوحه دارای تزئیناتی غنی و چند لایه ای است. این ساختمان هویت بومی خود را معرفی می کند و این ویژگی آن را از دیگر آسمان خراش های معمولی با نمای خنثی شیشه ای متمایز می کند. چهار عنصر آلومینیومی با الگویی خاص چیده شده اند که در پاسخ به الزامات طراحی نمای شمالی ، جنوبی ، شرقی و غربی با درصد های مختلف سوراخ شده اند. در اینجا از بخش های فرعی قطعات بسیار کوچک به منظور دستیابی به سطحی قابل قیاس از جزئیات برای کل نما صرف نظر شده است.

مشربیه در موزه لوور ابوظبی ، طراح استفاده از صفحات عمودی را به عناصر افقی در سقف انتقال داده است. ساختمان با فرم مانند یک گنبد فشرده ،‌ متشکل از چندین لایه ی فلزی برای بهینه سازی وضعیت حرارتی فضاهای داخلی است. موزه ی لوور ابوظبی اجرای دارای نور جنبشی خواهد بود. به طوری که ژان نوول در مصاحبه با روزنامه ای شرح می دهد: نور خوشید از طریق دو سوراخ عبور می کند سپس توسط سومی مسدود می شود. اما به زودی به عنوان اشعه هایی تغییر می کنند که حرکت می کنند و ما نقاطی از نور را خواهیم داشت که مرئی می شوند و بعد ناپدید می شوند. این یک اثر جنبشی است که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است چرا که در فاصله ی 30 40 ثانیه ای لکه ی نوری می بینیم که بزرگتر می شود و دیگری ناپدید می گردد.

در انستیتو du جهان عرب (1987)، ژان نوول طراحی مجدد دینامیک از صفحات عربی بومی . 27000 دیافراگم حساس به نور ، میزان نور ورودی به ساختمان را در روز تنظیم می کند. قطعات فلزی در نمای جنوبی که از فاصله ی نزدیک قابل مشاهده است دارای جزئیات ریز و دقیق مشابه مشربیه های سنتی است. در ابتدا ممکن است این عناصر فقط دکوری به سبک عربی به نظر برسند اما عمکردهای آن از فیلتر کردن نور روز به صورت دینامیکی با توجه به وضعیت آب و هوایی خاص حاصل می شود.

نقطه ی اوج این مشربیه های مدرن در برج های البحر از Aedas است. صفحات پویا و پاسخگو اشعه های خورشید ، دریافت نور توسط ساختمان را کاهش می دهد ، به علاوه شیشه ی روشن رنگی میزان نور ورودی را نه تنها در شرایط دمای بحرانی بلکه در همه ی زمان ها کم می کند. این سیستم حتی شامل 2000 مدول چتر مانند در برج است که از پانل های فتو ولتائیک مشتق می شود.