یکی از روش هایی که برای مهار اجزای غیر سازه ای وجود دارد و بیشتر مورد استقبال قرار گرفته، استفاده از وال پست یا کلاف های قائم و افقی است. وال پست کلافی است که در طول های مشخص جهت یکپارچگی نحوه عمل نمودن دیوار استفاده می شود. وال پست باعث درگیری دیوار با اسکلت و استحکام دیوار می شود. در واقع، وال پست یک نگهدارنده دیوار است. وال پست ها عموما به صورت تیر – ستون طراحی می شوند. برای آشنایی بیش تر با این نگهدارنده و جزییات اجرایی آن با پویانو همراه باشید.

وال پست چیست؟

وال پست کلافی است که با طول های مشخص در اجرای دیوار به کار می رود. وظیفه وال پست، انتقال نیروی باد و زلزله از دیوار به فریم است که سب جلوگیری از تخریب دیوار می شود. اتصال وال پست در انتهای متصل به فریم به شکل لوبیایی برای مراحل نصب و روی فونداسیون به شکل مفصل می باشد.

انواع وال پست از نظر مصالح

وال پست ها از نظر مصالح به دو نوع فلزی و بتنی تقسیم می شوند. وال پست بتنی در سازه های دارای مصالح بنایی به کار می رود و وال پست فلزی در ساختمان های دارای اسکلت کاربرد دارد. وال پست در اسکلت فلزی و بتنی از پروفیل هایی مثل نبشی، ناودانی، قوطی و تسمه ساخته می شود.

انواع وال پست از نظر شکل

وال پست ها به دو شکل قائم و افقی وجود دارند. وال پست در مواقعی که دهانه بزرگ باشد از روی تیر طبقه پایین به زیر تیر طبقه بالا در دهانه جوش می خورد.

انواع وال پست و مهار دیوار

• اجرای وال پست با انکر بولت و نبشی کشی
• اتصال دیوار و ستون به کمک میلگرد
• اجرای تسمه دور ستون
• مهار دیوار با جایگذاری میلگرد داخل ستون های مجاور
• مهار دیوار با جایگذاری میلگرد در کف
• مهار دیوار به دیوارهای برشی با عبور میلگرد از سوراخ قالب ها
• اجرای وال پست جان پناه

اجرای صحیح وال پست به شکل زیر صورت می گیرد:

وال پست یک المان غیر سازه ای است که با توجه به نظر طراح ممکن است در ساختمان به کار رود. بسته به اجرا شدن یا نشدن وال پست، سختی میان قاب ها تغییر می کند. اجرای صحیح این المان می تواند از خراب شدن دیوار در زمان وقوع زلزله جلوگیری نماید.

نقش مهم وال پست در ساختمان

استفاده از وال پست در ایران سابقه زیادی ندارد و به یک دهه پیش محدود می شود. هنوز هم در بسیاری از ساختمان های کشور ما از وال پست بهره گرفته نمی شود یا در اجرای آن به نکات مهم توجه نمی گردد. اکثر طراحان تصور می کنند تنها سالم ماندن المان های اصلی سازه (تیر، ستون و سقف) اهمیت دارد، ولی زلزله های اخیر نشان داده که حتی در مواقعی که سازه آسیبی نمی بیند، اعضای غیر سازه ای (دیوارها، تیغه ها، نما و تاسیسات) ممکن است باعث بروز مشکل و ایجاد آسیب شوند. سختی میان قاب ها تاثیر مهمی بر پایداری سازه دارد. اهمیت وال پست نیز به همین موضوع بر می گردد.

مقررات ملی ساختمان و آیین نامه اجرای وال پست

طبق تعریف بند ۳-۷ صفحه ۶۴ آئین نامه ۲۸۰۰ ویرایش دوم، حداکثر طول مجاز دیوارهای غیر سازه ای بین دو پشت بند مساوی 40 برابر ضخامت دیوار یا تیغه (6 متر) است و حداکثر ارتفاع مجاز دیوارههای غیر سازه ای و تیغه ها از تراز کف مجاور ۳.۵ متر می باشد. در این شرایط احتیاجی به وال پست نیست، اما در صورتی که دهانه ها یا ارتفاع بزرگ تر شوند باید از وال پست استفاده کرد. بله قائم تیغه ها نباید آزاد باشند و باید به یک تیغه دیگر یا دیوار عمود بر آن یا یکی از اجزای سازه یا ستونک اتصال داشته باشد.

طبق بند ۴-۹-۱-۳ مبحث چهارم مقررات ملی، همه دیوارهای مجاور باید برای مقاومت در برابر زلزله با وال پست تقویت شوند. نحوه اتصال وال پست باید طبق بند ۴-۹-۱-۳ مبحث چهارم مقررات ملی در صفحات ۱۰۳ و ۱۰۴ ویرایش چهارم صورت گیرد. رعایت ضوابط مبحث ششم مقررات ملی در مورد وال پست الزامی است. برای ساختمان های دارای هشت سقف به بالا باید به بند ۵-۳-۴ و بند ۴-۵-۴ ویرایش چهارم آیین نامه ۲۸۰۰ توجه کرد. همچنین در مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان بند ۸-۳-۱-۱۱ ص ۲۷ ویرایش ۹۲ در مورد اتصال اجزای غیرسازه ای به اجزای سازه ای توضیح داده شده است. کنترل هشتی گیر دیوارها و اجرای صحیح وال پست ها باید در انطباق با نقشه ها و مطابق بند ۷-۵-۳ آیین نامه ۲۸۰۰ و بند ۴-۹-۱ مبحث چهارم مقررات ملی صورت گیرد.

اتصال وال پست

دو سر وال پست باید به شکل صحیح در کف و سقف مهار شوند. برای این منظور می توان پیش از بتن ریزی، داخل قالب ها پلیت گذاشت و بعد از پایان بتن ریزی از این پلیت ها جهت اتصال وال پست ها استفاده نمود. همچنین می توان با انکر بولت برای جایگذاری پلیت در تیرها و ستون ها اقدام کرد و از آن برای اتصال وال پست بهره گرفت.

اجرای وال پست

نکات اجرایی وال پست

اگر پروفیل وال پست دوبل نبشی باشد، بهتر است در هنگام ساخت وال پست، دهانه آن 1 سانتی متر بیش تر از ضخامت دیوار در نظر گرفته شود تا تیغه به طور کامل در آن جای بگیرد. در وال پست های عمودی باید در فواصل یک متر به یک متر با کمک میلگرد آجدار نمره 10، شاخک ها را به قوطی یا نبشی های وال پست جوش داد تا تیغه و وال پست به هم اتصال مناسبی پیدا کرده و دیوار در زمان ورود بارهای جانبی، رفتار یکپارچه های داشته باشد.

در قسمت هایی که وال پست کنار ستون قرار می گیرد باید فاصله ای در حدود 4 تا 5 سانتی متر رعایت شود و بین وال پست و ستون یونولیت یا پلاستوفوم قرار بگیرد. این کار باعث می شود در صورت ورود بارهای جانبی، ستون به دیوار فشار جانبی وارد نکند.

برای گیرداری بهتر، وال پست های افقی در فاصله های 1 تا 5/1 متر با کمک میلگرد آجدار نمره 14 و بالاتر به سازه سقف متصل می گردد. پروفیل هایی که در ساخت وال پست به کار می روند باید ضد زنگ شوند و برای اتصال بهتر بین وال پست و دیوارهای دو سو و همچنین پیشگیری از ترک خوردگی، روی آن ها رابیتس کشیده شود و با سیم گالوانیزه محکم گردند.

وال پست از نظر مصالح به دو نوع فلزی و بتنی تقسیم می شود. نوع بتنی در سازه های با مصالح بنایی و نوع فلزی در ساختمان های دارای اسکلت به کار می رود. وال پست در اسکلت فلزی و وال پست در اسکلت بتنی را از پروفیل هایی مانند نبشی، ناودانی، قوطی و تسمه می سازند. وال پست همچنین از لحاظ شکل در دو نوع افقی و عمودی وجود دارد.

اجرای وال پست در سازه‌های بتنی

در تصویر پایین می توانید جزییات اجرایی وال پست بدون بازشو را در سازه های بتنی ببینید.

اجرای وال پست در سازه‌های فولادی

در این تصویر هم می توانید جزییات اجرایی وال پست در سازه های فولادی را مشاهده کنید.

اشتباهات در اجرای وال پست

تصاویری که پیش تر دیدید، کامل ترین روش های اجرای وال پست برای سازه های فولادی و بتنی را در مطلب پویانو نشان می دهند. با توجه به این که در این روش، دیوار در تمامی جهت ها داخل نبشی هی افقی و عمودی اجرا می شود، احتمال تغییر شکل خارج از صفحه دیوار کم می گردد. در بسیاری از موارد، دیتیل اجرایی وال پست به خاطر دلایل مختلفی مثل دلایل اقتصادی، دستخوش تغییراتی می گردد که عملکرد مطلوب وال پست را کاهش می دهد. برخی از این تغییرات عبارتند از:

• استفاده از میلگرد در اجرای کلاف‌های افقی به جای نبشی.
• عدم اجرای پشت ‌به ‌پشت نبشی‌های افقی و یا قائم که باعث می‌شود دیوار تنها در یک سمت، داخل نبشی‌ها اجرا شود. تصویر زیر این اشتباه را نشان می دهد:

معماری و دکوراسیون داخلی پویانو /  اکبری