بیوگرافی و مجموعه آثار هوشنگ سیحون
هوشنگ سیحون معمار، طراح، نقاش و تندیس‌ساز شناخته شده و نامدار اهل ایران بود. او استاد معماری و رئیس سابق دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران نیز بود. بسیاری از ما او را با آرامگاه های متعددی که طراحی کرده، می شناسیم. سیحون، طراح بنای یادبودی آرامگاه ابو علی سینا بوده و همچنین طراحی آرامگاه‌های خیام، نادرشاه افشار، فردوسی و کمال‌الملک را نیز انجام داده است. او را با عنوان «مرد بناهای ماندگار» می شناسند؛ کسی که برنده جایزه بیتا در سال ۲۰۱۲ نیز بوده است. اگر مایل هستید با این معمار بزرگ ایرانی و آثار او آشنا شوید، این مطلب پویانو را تا پایان دنبال کنید.
زندگی نامه
هوشنگ سیحون، متولد ۳۱ مرداد ماه سال ۱۲۹۹ تهران بود و در ۵ خرداد ماه سال ۱۳۹۳ در ونکوور کانادا درگذشت. او در خانواده‌ای آشنا با موسیقی متولد شد. پدربزرگ مادری او، یعنی میرزا عبدالله فراهانی از پیشگامان موسیقی سنتی به شمار می رفت. مادر او نیز از نوازندگان تار و سه‌تار بود و همچنین دایی او احمد عبادی، استاد بزرگ سه‌تار بود. پدرش «ضیاءالله سیحون» هم از شاگردان تار، نزد میرزا عبدالله فراهانی بود. عموی مادر او آقا حسینقلی از افراد برجسته موسیقی سنتی ایران بود. با وجود علاقه ای پدر و مادر او به موسیقی داشتند، هیچ وقت او را برای آموختن موسیقی تحت فشار قرار ندادند.
هوشنگ سیحون پس از اتمام تحصیل معماری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۲۳، به دعوت آندره گدار، جهت ادامه تحصیل به پاریس رفت و تقریبا ۳ سال در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس تحت آموزش اوتلو زاوارونی به ادامه تحصیل در معماری پرداخت. وی در سال ۱۹۴۹ دکترای هنر گرفت. سیحون بعد از بازگشت به ایران تا قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷، در نقش دانشیار دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران فعالیت داشت و بین سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۷ رئیس این دانشکده شد. از جمله فعالیت‌های او طی این دوره می توان به تأسیس سه رشته شهرسازی، هنرهای نمایشی و موسیقی اشاره کرد.
او بیش از دو دهه در کانادا زندگی کرد و شهروند افتخاری فرانسه نیز بود.
دیدگاه هوشنگ سیحون در رابطه با معماری
سیحون در سبک معماری خود بیش از هر چیز دیگری منطق را در نظر داشت، چرا که معتقد بود هیچ وقت، هیچ چیز نباید بدون منطق در معماری به کار رود، حتی کوچکترین خط و نقطه هم باید دلیل و معنی داشته باشند. وی به تناسب اجزای طراحی و سادگی آن ها خیلی اهمیت می‌داد، چرا که از نظر او وقتی حجم‌ها و تناسبات زیبا نباشند، عوامل تزئینی، اثری روی زیبایی آن ها نخواهند داشت. وی از طرح‌های بی معنا و بی‌مغز بیزار بود و معتقد بود که حقیقت باید بدون پرده در معماری خودنمایی کند، حتی اگر زننده باشد، چرا که حقیقت، همیشه زیبایی و لطف خاص خود را دارد.
آثار سیحون
در ادامه به معرفی برخی از آثار سیحون خواهیم پرداخت.
آرامگاه نادرشاه افشار
نادر شاه افشار، فاتح دهلی در زمان حیات خود دستور ساخت یک آرامگاه کوچک در بالا خیابان مشهد را صادر نمود. این آرامگاه در سال ۱۱۴۵ هجری قمری در کنار چهارباغ شاهی و مقابل حرم امام ضا از جنس خشت و گل بنا شد. موزه نادری در بخش اصلی بنای یادبود این آرامگاه در ۲ تالار برای معرفی آثار تاریخی این دوره ایجاد شده است. این اثر در سال ۱۳۴۲ خورشیدی به دست سیحون طراحی و ساخته شد.
آرامگاه کمال الملک
در بنای یادبود کمال الملک، دو نوع قوس دیده می‌شود که به شرح زیر هستند: شش قوس نیم دایره نما که نسبت دهانه آن ها به ارتفاعشان ۱ به ۲/۱ می باشد، چهار قوس متقاطع که روی اقطار مشاهده می‌شوند. همچنین در پایین قوس‌های اصلی نما از مقابل، دو قوس کوتاه‌تر نیز هستند که در واقع، تلاقی قوس‌های متقاطع می باشند. می توان این طور گفت که حجم کلی بنا از یک پوسته سه بعدی در فضا به وجود آمده است که در یک حرکت نرم، دو قوس مذکور را به یکدیگر پیوند می‌دهند.
این قوسها و پوشششان در بالا، شکل های هندسی مخروطی شکلی را ایجاد کرده اند که ابتکاری هندسی بوده و اوج خلاقیت معماری را در استفاده از عناصر معماری سنتی ایران در یک ترکیب جدید به نمایش می گذارد. تزیینات مورد استفاده در آرامگاه کمال الملک، کاشی معرق می باشد که نقوش آنها هنرمندانه روی سطوح منحنی نما به کار رفته اند و به طرف خط تقارن قوسها کوچک و کوچک‌تر می گردند.
آن طور که هوشنگ سیحون می گوید، کاشی معرق، یادآور معماری کاشان، یعنی زادگاه کمال الملک است. نمای بنا، تزیینات و حتی رنگ کاشی‌ها، دارای هماهنگی زیادی با آرامگاه عطار که در مجاورت آن قرار دارد، می باشد؛ به شکلی که شاید بازدید کننده در اولین نگاه گمان کند که این بناها قسمتی از هم می باشند. در این بنا هم مثل آرامگاه خیام، هندسه نقشی قابل توجه دارد.
آرامگاه خیام
خیام نیشابوری، منجم، ریاضیدان، دانشمند و متفکر بزرگی بود که در اوایل قرن پنجم هجری متولد شد. سیحون که در آن زمان در کنار حسین جودت، ناظر ساخت و سازهای انجمن آثار ملی بود، آرامگاه را از محل قبلی که به امامزاده محروق چسبیده بود، به محل کنونی آم منتق کرد. در سال ۱۳۳۸، ساخت آرامگاه شروع شد و بخش های عمده کار، مثل گودبرداری، بتن ریزی‌های ساختمان و طرح محوطه اجرا شدند.
در سال ۱۳۴۱، کار ساختمان آرامگاه به اتمام رسید. مقبره و استخوان بندی اصلی آن، فلزی محاط شده در پوشش بتنی می باشد. شکل بنا در پایین، دارای بخش بندی ۱۰ گانه است و فاصله پایه‌ها از هم ۵ متر می باشد. این آرامگاه، به فرم یک سکوی چهارگوش و ساختمان سنگی رو باز ساخته شد. این آرامگاه، شامل دو ایوان بالا و پایین و دیوار کوتاه سنگی از سنگ خلج بود که در اطراف محل قبر و روی قبر به کار رفته بود و همچنین یک ستون سنگی با یک رباعی از ملک الشعرای بهار با خط نستعلیق داشت.
آرامگاه ابوعلی سینا
اولین بنای یادبودی که با طرح سیحون اجرا شد، آرامگاه واقع در همدان است که ۵۰ سال پیش به اجرا در آمده است. این بنا، برای مراسم هزاره ابوعلی ساخته شد و سرپرستی آن بر عهده «انجمن آثار ملّی ایران»، بود. همه عوامل بنا از شکل های هندسی و نمادین زیادی تشکیل شده‌اند و هر یک دارای مفهوم خاص خود هستند. مربع، پایه و اساس این بنا می باشد.
خود آرامگاه در میان یک تالار مربع شکل واقع شده است که پله مدور و پایه‌های دوازده‌گانه برج یادبود به دور پله، مزار را در بر گرفته اند. شکل بنا از بیرون دارای دو بخش است، یکی بخش زیرین که شامل ورودی، مقبره، کتابخانه، تالار اجتماعات و پذیرایی می باشد و دیگری بخش بالا که برج یادبود بنا می باشد. در میان باغی در اطراف آن، بخش زیرین بنا، از سمت در ورودی، ایوانی دارد دارای ده ستون که هر ستون، علامت یک قرن می باشد و ده قرن، نشان دهنده هزاره ابوعلی است.
آرامگاه فردوسی
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در باغی مصفا در شمال مشهد قرار دارد. ساختمان کنونی آرامگاه فردوسی و موزه توس که از شیوه معماری هخامنشی، خصوصا آرامگاه کوروش کبیر الهام گرفته شده بود، به دستور انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۳ شروع شد و با نظارت هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ اتمام یافت.
نمای بیرونی ساختمان، شامل عناصر تزئینی هخامنشی، خصوصا ستونها و سرستونها می باشد و اشعاری که روی اضلاع چهارگانه بنا درج شده، از فردوسی می باشند. بخش بالایی بنا به شکل توخالی ایجاد شده و فضای درون آن هم علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوره اشکانی، 20 ستون مرمری در پایین و 8 ستون در بخش بالا دارد. در قسمت هایی از آرامگاه هم دیوار نگاره‌هایی از فریدون صدیقی دیده می شود که صحنه هایی از روایات شاهنامه را نمایش می دهند.
ساختمان بانک سپه
از خصوصیات ویژه ساختمان شعبه مرکزی بانک سپه می توان به سقف بلند 9 متری، ستون های عظیم و باشکوه درب ورودی و پل های سه طرفه الهام گرفته شده از کاخ آپادانا و معماری با اصالت ایرانی اشاره نمود. این بنا ویژگی های منحصر به فردی دارد که فقط در معماری های اصیل ایرانی قابل مشاهده است. از جمله این ویژگی ها می توان به سقف بلند و بزرگی که ستون ندارد، اشاره کرد.
هوشنگ سیحون
معماری و دکوراسیون داخلی پویانو