نگارنده: علیرضا میوه چی

بافت تاریخی بوشهر ، به دلایل متعدد ، از مخافر معماری ایران است. ویژگی هایی دارد که آن را از نمونه های مشابه در دیگر نقاط کشور ، به ویژه از نمونه های کویری آن متمایز میکند. این بافت ، در بستر تاریخی پر بار و شکوفایی شکل گرفته که به باور بسیاری از مورخین ،‌ پایه های ایران امروز را می سازد. ویژگی های بافت تاریخی بوشهر به گونه ای است که در صورت تدوین اصولی ، می تواند بخش هایی از کتاب های آموزش معماری ما را تشکیل دهد. هستند پژوهشگرانی که معماری بافت تاریخی بوشهر را پایه های معماری امروز ایران می دانند. اینان معتقدند که مبانی تئوریک معماری امروز را میتوان در معماری بافت تاریخی تشخیص داد. بدین ترتیب ، این اعتقاد وجود دارد که که معماری بافت تاریخی بوشهر می تواند به نیاز های زندگی امروز پاسخ دهد، در حالی که بسیاری از نمونه های بافت تاریخی در کشور چنین ظرفیتی ندارند.

تاریخ معماری بندر بوشهر

با تکوین شهر و توسعه ی آن در روند زمان و تغییر حدود و کالبد شهر ، معماری شهر نیز متاثر از این تغییرات ، دچار تحول زیادی شده ، به موازات آن بناهای با شکوه و زیبایی در بوشهر ساخته شد. روند این ساخت و ساز ها و تشکیل شهر کنونی بوشهر از دوره ی افشار آغاز و با توسعه ی اقتصاد و بازرگانی بوشهر در دوره های زند و قاجار ادامه یافت. با شکوفایی اقتصاد شهر ، تجار ایرانی از سایر نقاط ایران به این شهر مهاجرت نموده و علاوه بر ساخت عمارت های بزرگ و با شکوه برای سکونت خود و خانواده شان ، اقدام به ساخت بناهای عمومی نمودند که از جمله آن میتوان به ساخت مساجد ، کاروانسرا ، آب انبار ،‌ گمرک خانه و غسال خانه اشاره کرد. بازار اولیه ی شهر که در محله ی دروازه ی ورودی شهر ، تشکیل شده بود توسعه یافت و راسته بازار بین بندر و دروازه شکل گرفت. تجار ارمنی و یهودی پس از مهاجرت به شهر و سکونت در آن اقدام به ساخت کلیسا و کنیسه نمودند. هم چنین نمایندگان کشور های اروپایی برای خود تشکیلات سیاسی و کنسولگری احداث کردند که از جمله ی آن می توان به کنسولگری انگلیس ، فرانسه ، روس و آلمان اشاره نمود.

ساختار چهار محله ای بوشهر

آنچه که امروز از بوشهر قدیم مانده ، سه بافت عمده ی شهری است که یکی از سه به «بافت تاریخی بوشهر» معروف است. آن دو بافت قدیمی هنوز موجود ، عبارتند از: بافت یا محله « صلح آباد» که همان ظلم آباد سابق است و محله ی «جبری» ، قدمت این دو محله به قدمت بافت تاریخی چهار محله نیست ، با این حال این دو نیز بازماندگان دوره ی قاجار می باشند. محله های دهدشتی ، کوتی ، بهبهانی و شنبدی ، چهار محله ی تشکیل دهنده ی بافت تاریخی بوشهر هستند. به نقل از سدیدالسلطنه ، در کتاب «سرزمین های شمالی خلیج فارس» ، نود و شش سال پیش ، در این چهار محله ، 1669 خانه و 139 باغ دکان وجود داشته است. طبق آمار این تک نگار ، شنبدی با 469 خانه بیشترین تعداد مسکونی را داشته است و محله های کوتی (440) ، بهبهانی (360) و دهدشتی (300) در مرتبه های بعدی قرار داشتند. در محله ی دهدشتی 60 باب دکان بود و در محله ی شنبدی 53 باب. بهبهانی با 15 باب دکان و محله ی کوتی هم با 11 باب دکان ، محله های کمتر تجاری و بیشتر مسکونی بوده اند.

منبع : مجله معماری و ساختمان

عکس ها: skyscrapercity

گرد آوری شده در تحریریه پویانو-نبی لو

[share title=”اشتراک گذاری” socials=”facebook, twitter, google, pinterest, linkedin” class=”” icon_type=”fade” ]