مدرسه ی غیاثیه ، شاهکار تمام عیار معماری ایرانی اسلامی

معماری ایرانی اسلامی: شهرستان خواف یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی است و مرکز آن شهر خواف می‌باشد که در ۲۵۰ کیلومتری جنوب غربی مشهد واقع است.

این شهرستان با جمعیتی بیش از ۱۱۰ هزار نفر ، در نوار مرز شرقی ایران قرار دارد و ۱۲۳ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد. در گذشته تربت حیدریه و بخشی از منطقه ‌ای که اکنون در خاک افغانستان است جزء خواف بوده است. خواف از نظر پیشینه تاریخی پیش از اسلام جزیی از قلمرو پارتیان بوده و سابقه تاریخی اش به چندین هزار سال می‌رسد.

قالی بافی، فرت بافی یا تون بافی، آهنگری، نمد مالی، نخ تابی، خراطی، نجاری، مسگری و ساخت سازهای سنتی از جمله مشاغل سنتی است که مردمان خواف به آن مشغولند.

خَرگِرد ( در این سرزمین همواره خورشید تابان بوده است) از روستاهای قدیمی و مهم شهرستان خواف خراسان ایران است که آن را به نام های خرجرد یا خرد گرد (شاید به این دلیل که مرکز تجمع دانشمندان و خرد مندان بوده است) هم می شناسند. شواهد موجود نشان می دهد که این روستای کوچک در گذشته رونق فراوانی داشته است.مدرسه غیاثیه خرگرد از آثار معماری قوام الدین زین الدین شیرازی به همراه بردارش غیاث الدین شیرازی از معماران برجسته ایرانی است. مسجد گوهرشاد در مشهد مقدس ، بقعه تربت جام ، مقبره الغ بیگ فرزند شاهرخ در سمرقند و مسجد گوهرشاد در هرات نیز از دیگر بناهای مشهور اثر این هنرمند ایرانی است. مدرسه ی غیاثیه بنایی مربوط به دوره ی تیموریان است و در واقع به نوعی نماینده ای کامل از معماری دوره ی تیموری است که به دستورخواجه غیاث الدین پیر احمد خوافی وزیر شاهرخ میرزابنا شد و بدین علت هم به غیاثیه مشهور گردید.

مدرسه غیاثیه از مهم ترین و زیباترین بناهای شرق کشورمان و خرسان است که در دوران شکوهش از بهترین دانشگاههای اسلامی بوده است با وجود آسیب های فراوان هم چنان پا برجاست ، اگرچه سال هاست دیگر از آن استفاده ای نمی شود. زمانی ، جمعی از بزرگان و دانشمندان سرزمینمان برای آموختن و یاد دادن در این مکان دور هم جمع می شده اند. مدرسه مثل دیگر بناهای ساخته شده در آن دوره ، چهار ایوانی است که نمای داخلی ایوان ها شامل مقرنس های گچی بسیار قابل توجه است. در گوشه‌های صحن مرکزی، اطاق‌های گنبددار وسیعی است که جهت تدریس مدرسان ساخته شده است. پیرامون صحن 32 حجره‌ غرفه‌دار در دو طبقه ایجاد شده است.

ورودی سردر آن به محوطه گنبد دار باز می‌شود و در طرفین آن 2 اتاق گنبد دار دیگر است که به دو مناره مدور در دو گوشه بنای مرتفع مدرسه که با سردرِ بلند آن هماهنگی دارد، متصل می‌شود.

این مدرسه در میان مدارس ایران در دقت و تنوع در کار و پلان و نیز تنوع درآمد، کامل ‌ترین نمونه است و شاهکاری است تمام عیار از معماری اصیل ایرانی

مطالب پیشنهادی:

ایران گردی: شهرستان نایین

گردآوری در تحریریه پویانو