مجهز بودن ساختمان به لوله کشی فاضلاب از اهمیت زیادی برخوردار است. همه ساختمان ها برای خروج آب های آلوده ساختمانی یا همان آب های خاکستری نیاز به لوله کشی فاضلاب دارند. لوله کشی فاضلاب ساختمان برخلاف لوله کشی آب، بخش های فراوانی دارد که بی توجهی در انجام هر بخش ممکن است مشکلات اساسی ایجاد کند. برای این که مرحله لوله کشی ساختمان خود را به درستی پشت سر بگذارید، خوب است با اصول این کار آشنا شوید. در این مطلب، اصول لوله کشی را با شما در میان خواهیم گذاشت. همراه پویانو باشید.

لوله کشی چیست؟

لوله کشی به نصب لوله هایی از جنس فلز، پلاستیک، سیمان و غیره گفته می شود که برای انتقال مایعات، گازها و گاهی جامدات کوچک انجام می شود. قطعات درونی لوله کشی از چوب، شیشه، فولاد، آلومینیوم، پلاستیک و سیمان تولید می شوند. گاهی اوقات نیز از تیتانیم، کروم و دیگر آلیاژهای فولاد استفاده می گردد. قطعات درونی لوله کشی برای اندازه گیری و کنترل فشار، دما و مقدار جریان به کار برده می شوند. برای لوله کشی خانه ها در گذشته از لوله های سربی استفاده می شد، اما امروزه از لوله های غیر سربی بهره گرفته می شود.

لوله کشی در خانه ها برای انتقال آب و گاز به منازل و باغچه ها و همچنین تخلیه فاضلاب به کار می رود. این روزها از لوله های پلی پروپیلن که لوله هایی سبز یا سفید از جنس پلاستیک هستند برای لوله کشی استفاده می شود.

لوله کشی ساختمان

لوله کشی ساختمان که به انگلیسی Plumbing نامیده می شود، نوعی از لوله کشی است که برای تاسیسات گرمایش و سرمایش، آبرسانی و تخلیه فاضلاب ساختمان ها به کار می رود. لوله کشی از مهم ترین کارها در هنگام ساخت این ساختمان هاست و باید مطابق اصول و قواعد مربوطه و توسط لوله کش های ماهر و با تجربه صورت گیرد. برای لوله کشی باید به نقشه های لوله کشی رجوع کرد. در غیر این صورت، هزینه های زیادی به خاطر اصلاحات و تغییرات به وجود خواهد آمد.

وظیفه سیستم لوله کشی ساختمان، تخلیه مواد زاید به درون چاه سپتیک یا چاه فاضلاب است. سیستم فاضلاب باید دارای عملکرد مناسبی باشد تا ساکنان ساختمان را دچار دردسر نکند. این سیستم نباید تا مدت ها دچار انسداد شود و نیاز به لوله بازکنی نداشته باشد. نشت لوله های فاضلاب نیز از مشکلاتی است که خسارت زیادی برای ساختمان رقم می زند.

سیستم فاضلاب ساختمانی مجهز شامل بخش های زیر است:

• لوله آب فاضلاب: این لوله همان طور که از نامش پیداست، نقش هدایت مواد زیاد تا چاه بیرون ساختمان را بر عهده دارد. نصب این لوله های به صورت بالا به پایین صورت می گیرد که در راستای نیروی گرانش است، زیرا این نیرو برای حمل سریع تر مواد فاضلابی مفید واقع می شود.
• لوله های ونت یا هواکش: این لوله ها برای ایجاد تهویه در کنار لوله های فاضلاب به کار می روند و از پیچیدن بوی بد در ساختمان جلوگیری می کنند. وظیفه دوم آن ها کمک با تخلیه و حرکت مواد فاضلابی با تولید جریان و فشار هواست. فرم قرار گرفتن این لوله ها در امتداد ساختمان است و برعکس لوله های فاضلاب، رایزر لوله های ونت به شکل بالا رونده قرار می گیرد. نصب نادرست لوله های ونت باعث ایجاد بوی بد در ساختمان می شود.
• شکل قرار گیری لوله هوای هواکش در امتداد ساختمان است و برخلاف لوله های فاضلاب رایزر لوله های ونت به صورت بالا رونده قرار می گیرد. علت اصلی تهویه نامطبوع در سیستم فاضلابی ساختمان بیشتر به علت نصب غلط لوله های ونت می باشد.

سیفون: سیفون بخشی جدانشدنی از سیستم فاضلاب است. سیفون ها در زیر سینک، حمام و دستشویی برای جلوگیری از خشکی لوله آب فاضلاب به کار می روند. سیفون به دلیل شکل گلوگاهی خود همیشه مقداری آب برای جلوگیری از خشکی لوله دارد. مزیت این امر، جلوگیری از ورود حشرات و بوی نامطبوع به داخل ساختمان است.

اصول اولیه لوله کشی فاضلاب ساختمان

همان طور که گفته شد، اگر لوله کشی مطابق اصول و به درستی صورت نگیرد، باعث ایجاد خسارت می شود. برای مثال، ممکن است لوله ها آسیب ببینند. اصول و قواعد لوله کشی از فرسودگی و ناکارامدی لوله ها جلوگیری می کنند.

مراقبت از لوله ها ی فاضلاب

• در ساختمان های در حال ساخت باید لوله های فاضلاب را در مقابل مصالح دیگر محافظت کرد تا آسیب نبینند. با قرار دادن کارتن یا مقوا در زیر لوله ها می توان از بروز چنین آسیبی جلوگیری کرد.
• بعد از تست و تایید مهندس ناظر، مسیر لوله کسی با استفاده از ملات سبک پوشانده می شود تا آسب نبیند.
• لوله های فاضلاب ساخته شده از پلیمر در صورتی که مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرند، آسیب می بینند. به همین خاطر باید در حین ساختمان سازی، آن ها را با یک عایق پوشاند.
• در صورتی که عملیات لوله کشی در فصل های سرد سال صورت گیرد، ممکن است لوله ها دچار ترکیدگی یا یخ زدگی شوند. برای جلوگیری از این اتفاق باید کارکنان لوله کش پس از اجرای لوله کشی، آب کل سیستم را تخلیه کنند. در غیر این صورت باید از آب نمک استفاده کرد تا در صورتی که آب در بخشی از لوله باقی ماند، احتمال یخ زدن آن کاهش پیدا کند.
• به طور کلی، اعمال وزن اضافی روی لوله های نصب شده به هیچ عنوان مجاز نمی باشد. از قرار دادن وزن شیرآلات بهداشتی، شیرهای اصلی و فرعی، کلکتورها و غیره روی لوله ها پرهیز کنید.
• در صورتی که لوله کشی در سقف انجام می شود، باید هنگام ورود لوله فاضلاب به حمام و دستشویی، محل تقاطع دو دیوار به عنوان مسیر عمودی انتخاب شود، زیرا امکان دارد در صورت نصب وسایل و آویزها روی دیوار، لوله ها آسیب ببینند.
• لوله ها باید مسیرهای افقی را در کف طی نموده و از زیر محل شیرآلات ساختمانی وارد اتصالات دیوار شوند.

روش تست لوله در لوله کشی ساختمان

جهت درست کردن محلول آب نمک باید از نسبت وزنی استفاده کرد. به عنوان مثال، برای ساخت محلول %23 باید 20 گرم نمک در 1 لیتر آب حل شود. از آن جایی که فشار آب داخل سیستم گرمایش و سرمایش از کف کم تر است، می توان برای تست از هوا با فشار 8 بار نیز بهره گرفت. البته این تست فقط برای سیستم گرمایش و سرمایش از کف به کار می آید.

مشکلات رایج لوله کشی

در صورتی که لوله کشی به درستی صورت نگیرد، یکی از رایج ترین مشکلاتی که ایجاد می شود، پخش بوی نامطبوع در فضای داخلی منازل است. به همین خاطر لوله های فاضلاب باید هواکش داشته باشند. به این شکل، گازهای فاضلاب پیش از ورودی به فضای منزل درون آب حل شده و بوی نامطبوع به این صورت از بین می رود.

ممکن است سیستم فاضلاب پس از مدتی دچار انسداد شود. در این صورت به لوله بازکنی نیاز خواهد بود. جهت فراهم آوردن امکان بازدید دوباره در چنین مواقعی باید در زمان نصب لوله ها چاره اندیشید. برای این منظور از یک دریچه بازدید برای محل اصلی لوله های فاضلاب استفاده می شود.

روش های لوله کشی فاضلاب ساختمان

لوله کشی فاضلاب در ساختمان به دو روش صورت می گیرد:

• لوله کشی فاضلاب به شکل سنتی
• لوله کشی فاضلاب به شکل زیر سقفی

لوله کشی فاضلاب ساختمان را می توان به کمک لوله های چدنی، پوشفیت و پلیکا در هر دو روش انجام داد. گرچه استفاده از لوله های چدنی برای لوله کشی زیر سقفی بسیار حساس است و لوله ها باید به درستی مهار شوند. به همین خاطر، امروزه بیش تر از لوله های پوشفیت و پلیکا استفاده می شود.

لوله کشی فاضلاب ساختمان به شکل سنتی

در این روش، لوله ها به صورت کف خواب در ساختمان قرار داده می شوند. از آن جایی که این روش از قدیم تا کنون کاربرد داشته است، آن را لوله کشی فاضلاب سنتی می نامند.

لوله کشی فاضلاب ساختمان به شکل زیر سقفی

لوله کشی فاضلاب به صورت زیر سقفی به این شکل است که لوله ها به جای خوابیدن در کف از زیر سقف عبور داده می شوند. تنها فرق این نوع لوله کشی با روش سنتی، همین محل قرارگیری لوله هاست.

مقایسه روش های لوله کشی فاضلاب

برای این که بهترین روش لوله کشی را انتخاب کنید، باید با مزایا و معایب آن ها آشنا شوید.

کدام روش لوله کشی فاضلاب در انتقال فاضلاب سریع تر عمل می کند؟

روش لوله کشی (سنتی یا زیر سقفی) در سرعت انتقال مواد فاضلابی نقش خاصی ندارد. شرایط دیگری مثل شیب مناسب لوله ها، نحوه جوشکاری لوله و جنس سطح داخلی آن بر سرعت حرکت مواد فاضلابی تاثیر دارند. در برخی از ساختمان ها به خاطر به کار بردن لوله های بی کیفیت و عدم رعایت شیب استاندارد در اجرای لوله ها مواد فاضلابی داخل لوله ها رسوب کرده و باعث ایجاد بوع نامطبوع می شوند.

کدام روش لوله کشی فاضلاب از آسیب دیدگی لوله ها جلوگیری می کند؟

در لوله کشی زیر سقفی به این خاطر که لوله ها از زیر سقف عبور می کنند، فضاری از طریق مصالح یا اشیاء سنگین به آن ها وارد نمی شود، ولی در لوله کشی سنتی، لوله ها به شکل مستقیم با کف و مرکز سقف ساختمان در ارتباط بوده و با خطر ایجاد شکستگی و آسیب های دیگر رو به رو خواهند بود.

کدام روش لوله کشی فاضلاب از نظر اجرایی مقرون به صرفه تر است؟

اجرای لوله کشی زیر سقفی به دلایلی چون نیاز به استفاده از لوله های مرغوب، بهره گیری از لوله کش با تجربه، سختی کار و لزوم داکت کشی برای عبور لوله ها به هزینه بیش تری نیاز دارد.

کدام روش لوله کشی فاضلاب سریع تر انجام می شود؟

لوله کشی کف خواب یا همان لوله کشی سنتی به خاطر این که نیاز به بررسی دقیق نقشه، نصب داکت و اتصال لوله ها در زیر سقف ندارد، سریع تر از نوع دیگر انجام می شود، اما می توان سرعت لوله کشی زیر سقفی را نیز با به کار بردن لوله های پوشفیت افزایش داد.

کدام روش لوله کشی فاضلاب باعث امکان دسترسی راحت تر به لوله ها می شود؟

لوله کشی به روش زیر سقفی به شما امکان می دهد در مواقع نیاز به تعمیرات، ایجاد انشعاب با تعویض لوله ها به راحتی به لوله ها دسترسی داشته باشید، ولی لوله های کف خواب که ممکن است به خاطر فشار مصالح، یخ زدن یا عوامل دیگری دچار آسیب دیدگی شده و نیازمند تعمیر باشند، هزینه های زیادی ایجاد می کنند.

علت هم این است که برای دسترسی به آن ها باید کف تخریب شود. در حالی که در روش زیر سقفی می توان با از جا در آوردن کناف به راحتی جهت تعمیر لوله ها اقدام نمود. نکته قابل توجه این که در لوله کشی زیر سقفی به خاطر استفاده از لوله های مرغوب و عدم قرار گرفتن لوله ها در کف، امکان آسیب دیدگی نیز به مراتب کم تر است.

در صورتی که مایل باشید یک توالت یا حمام جدید به ساختمان خود اضافه کنید هم لوله های کف خواب برای انشعاب گیری، شما را دچار دردسر می سازند، ولی در لوله کشی زیر سقفی بدون خرابی و صرف هزینه و وقت زیاد می توان چنین کاری را انجام داد.

نتیجه گیری

در نهایت باید گفت که نوع ساختمان در انتخاب نوع لوله کشی بسیار تعیین کننده است. نوع لوله کشی ساختمان های مختلف متفاوت می باشد. بنابراین، خود شما باید بر اساس نوع ساختمان به این نتیجه برسید که کدام روش لوله کشی بهتر است. به خاطر داشته باشید که استفاده از بهترین روش باعث می شود نیازی به هزینه های اضافی و مجدد نداشته باشید. به همین خاطر توصیه می شود برای لوله کشی از افراد ماهر کمک بگیرید.

معماری و معماری داخلی پویانو / اکبری