طراحی و اجرای نما یکی از مهم ترین بخش های معماری است. برای این که این بخش به خوبی انجام شود، طراحی و اجرای آن باید در کنار هم در نظر گرفته شوند. این یعنی در حین طراحی نما باید به نحوه اجرای آن نیز توجه نمود. اگر طراحی نما بدون توجه و دقت کافی انجام شود و پیروی سبک های روتین باشد، منجر به بی هویتی ساختمان و بافت شهر خواهد شد. بنابراین می توان گفت کیفیت طراحی یک ساختمان نه تنها بر زیبایی خود ساختمان، بلکه روی سیمای شهر تاثیر دارد. برای طراحی و اجرای نما باید به اصول مختلفی توجه کرد. این اصول، پایه و اساس کار معماران و رمز موفقیت آن ها هستند. ما در این مطلب به شرح نکات طراحی و اجرای نما خواهیم پرداخت. همراه پویانو باشید.

پیش از هر چیزی بهتر است شناخت نقش نما در ساختمان و نحوه اجرای یک نمای ماندگار را بدانید.

نقش نما به عنوان کالبد چیست؟

اولین نقشی که نما در ساختمان دارد، حفظ ساختمان از آسیب های جوی است. نما باید به گونه ای طراحی شود که فضای داخلی را از گزند باد، نور شدید خورشید و باران حفاظت کند. سایبان های نما باید به صورت دقیق در جبهه های مختلف ساختمان اجرا شوند و آسایش ساکنین ساختمان را فراهم سازند. به عنوان مثال، سایه بان های غرب نما باید عمودی باشند و سایه بان های جنوب بایست افقی طراحی شوند. انتخاب درست مصالح تشکیل دهنده نما نیز اهمیت زیادی دارد. مصالح باید به گونه ای انتخاب شوند که از ورود رطوبت و انتقال حرارت بیش از حد جلوگیری کنند. این مسائل از زیبایی نما مهم تر هستند و باید در اولویت قرار بگیرند.

چگونه می توان یک نمای ماندگار ایجاد کرد؟

نکات زیادی در این رابطه تاثیر دارند. برای مثال، نما در صورتی ماندگار خواهد بود که با کاربری ساختمان هماهنگ باشد. اگر نمای یک ساختمان مسکونی را طراحی می کنید، باید حس دعوت کنندگی و آرامشی که یک خانه دارد را در نظر بگیرید. در صورتی که ساختمان شما تجاری است باید جلب توجه کننده باشد. ساختمان های اداری باید ظاهر رسمی داشته باشند.

به همین ترتیب برای انواع کاربری های دیگر نیز باید به خصوصیات و عملکرد ساختمان توجه کرد. از طرف دیگر، نما باید با بافت شهر و خصوصیات محلی که در آن ساخته می شود، هماهنگ باشد. پیروی از سبک های غربی کار درستی نیست. هر سرزمینی دارای سنت های خود بوده و معماری بومی خود را می طلبد.

طراحی نما

طراحی نما باید طبق اصول زیر صورت گیرد:

بهره گیری از مصالح مناسب

یکی از عواملی که یک نمای خوب را می سازد، انتخاب درست مصالح است. کیفیت و نوع مصالحی که برای ساخت نما به کار می روند روی زیبایی و دوام نما تاثیر زیادی دارد. این را بدانید که یک طرح فوق العاده اگر در زمان ساخت نما با مصالح خوب اجرا نشود، زیبایی خود را از دست می دهد. به خاطر همین باید در ابتدای کار روی مصالحی که قرار است در نما به کار روند، بحث کنید و آن ها را از قبل تعیین نمایید.

این مصالح هستند که تعیین می کنند نمای شما تا چه حد شبیه تصورتان از آب در بیاید. اگر مصالح را بی کیفیت و نامناسب انتخاب کنید، نباید توقع داشته باشید نما به آن چیزی تبدیل شود که می خواهید.

رعایت هارمونی رنگ ها

هارمونی در معماری، همیشه مهم بوده و هست. نما نیز از این قاعده مستثنی نیست و هارمونی در ظاهر آن نقش مهمی ایفا می کند. انتخاب رنگ هایی که قرار است در اجرای نما به کار روند و خصوصا تناسب آن ها با هم از جمله مواردی است که باید حتما مد نظر قرار دهید. هرگز مرحله انتخاب رنگ ها را به بعد از پایان مرحله طراحی موکول نکنید. رنگ در ظاهر نمای ساختمان تاثیر قابل توجهی می گذارد.

در صورتی که از یک رنگ نامناسب استفاده کنید، همه برنامه ها به هم خواهد ریخت. با انتخاب رنگ نادرست، بهترین طرح ها و گران ترین مصالح نیز نمی توانند زیبایی خود را حفظ کنند. خوشبختانه این روزها با کمک نرم افزاری مدلینگ در معماری می توان به راحتی جهت انتخاب رنگ اقدام کرد و شکل ساختمان را با رنگ انتخاب شده به صورت واقعی دید.

یکپارچگی المان های نما

اجازه بدهید این قسمت را کمی ساده تر کنیم. یکپارچگی المان های نما معنای چندان دشواری ندارد. این عبارت یعنی باید همه بخش های نما به گونه ای طراحی شوند که با هم تناسب داشته باشند و به قول معروف، یک حرف بزنند. به عبارت دیگر نباید این گونه باشد که هر قسمتی از نما ساز خود را بزند. همه بخش ها باید با هم هماهنگ باشند. نمای یکپارچه، نمایی است که وحدت داشته باشد و فرم های به کار رفته در آن در کنار هم یک کل را بسازند.

نظم عناصر به کار رفته در نما

نظم در اجرای نما بسیار مهم است. یک نمای زیبا باید حتما ریتم و نظم داشته باشد. این یعنی عناصر به کار رفته در نما باید ترتیب داشته باشند و طبق قاعده جایگذاری شوند. چنین نظمی باید در خطوط، صفحه ها، احجام، پنجره ها، بالکن ها و غیره دیده شود.

شیارها و بخش های خالی نما نیز باید مشمول این قاعده شوند. وقتی از نظم در نما صحبت می شود، منظور این است که عناصر باید به ترتیب و طی یک ریتم مشخص به کار روند. نظم به نما سازماندهی می دهد و فرم ها را خوانا می سازد. نمای که نظم نداشته باشد، انسجام بصری نیز ندارد و آشفته به نظر خواهد رسید.

به کار بردن یک ایده متمایز در نما

شاید شما هم ساختمان هایی را دیده باشید که در آن ها بخشی از نما ظاهر متفاوتی دارد. در چنین نماهایی تقریبا همه قسمت ها طبق یک الگوی مشخص طراحی می شوند، ولی یک قسمت به طور مشخص و بارزی با بقیه بخش ها تفاوت دارد. این کار به خاطر برجسته کردن بخش مذکور صورت می گیرد.

با در نظر گرفتن یک ایده متمایز و یک بخش متفاوت در نما می توان یک مرکز توجه ایجاد کرد. البته طراحی و اجرای این بخش نباید به گونه ای باشد که با دیگر بخش ها سازگار نباشد، بلکه باید با سایر قسمت های نما همخوانی داشته و جدا از آن ها به نظر نرسد. استفاده از چنین ایده ای به از بین بردن یکنواختی نما کمک می کند.

شفافیت پوسته ساختمان

وقتی از ساختمان های شفاف حرف می زنیم، منظورمان ساختمان هایی است که پنجره های بیش تری دارند. این ساختمان دقیقا مقابل ساختمان های صلب قرار می گیرند. ساختمان های شفاف برخلاف ساختمان های صلب، دعوت کننده تر هستند. پنجره ها عناصری هستند که میزان شفافیت یک ساختمان را تعیین می کنند. تعداد پنجره ها هر چه بیش تر شود، مقدار صلبیت نما را کاهش می دهد. طراحی پنجره های نما، محل قرارگیری آن ها و ریتمی که آن ها را به یکدیگر مرتبط می کند باید ضمن طراحی در نظر گرفته شود.

جلوگیری از تکثر عناصر در طراحی نما

یکی دیگر از نکات مهم در طراحی نما این است که روی تعداد عناصر نما نظارت کنید. استفاده از عناصر زیاد و پراکنده نه تنها باعث زیبایی نما نمی شود، بلکه آن را آشفته و غیر حرفه ای نشان می دهد. تعداد عناصری که در طراحی نما در نظر گرفته می شوند باید متعادل باشد. سادگی باید در نما حفظ شود و از شلوغی آن جلوگیری به عمل آید. زیباترین نماهای دنیا را عناصر محدود می سازند. وقتی از عناصر متعدد استفاده کنید، نما نامفهوم و به هم ریخته جلوه می کند و این چیزی است که زیبایی آن را تحت تاثیر قرار می دهد.

به کارگیری نورپردازی حرفه ای در نما

یکی از آخرین مراحلی که برای تکمیل طراحی نما به آن پرداخته می شود، نورپردازی است. نورپردازی قادر است نمای ساختمان شما را در زمانی که هوا تاریک می شود به اندازه زمانی که روز است یا حتی فراتر از آن زیبا جلوه دهد. بدون نورپردازی، نما در هنگام شب به چشم نمی آید. موکول کردن نورپردازی به زمان اجرا و پیروی از روش رندوم برای جایگذاری لامپ ها کار اشتباهی است. نورپردازی باید در حین طراحی مورد نظر قرار بگیرد. عناصر شاخص نما باید در نورپردازی مورد نظر باشند و نقاط تاریک و روشن از قبل تعیین شوند. نورپردازی باید در راستای تکمیل نما انجام شود و روی خصوصیات آن تاکید کند.

اجرای نما

نما به روش های مختلفی اجرا می شود که عبارتند از:

اجرای نما با ملات سیمان

در این شیوه از ملات ماسه سیمان برای نصب مصالح نما بهره گرفته می شود. به خاطر تراز نبودن از چنین روشی استفاده می شود تا خطا به حداقل برسد. این یکی از روش های سنتی اجرای نماست که سرعت کم تری نسبت به روش های نوین دارد. دوغاب و ملات مورد استفاده در این شیوه باعث کثیف شده نما می شوند.

مزیت این روش، ایجاد اتصال محک بین جداره ساختمان و مصالح اجرا شده است که از مشکلاتی مثل سقوط مصالح جلوگیری می نماید. البته برای اطمینان از این امر باید مصالح باکیفیت و مناسب را انتخاب کرد. این شیوه توسط استادکاران انجام می شود و نیروی اجرایی آن نیازی به دانش مهندسی و تخصص ندارند. مسلما این ویژگی باعث اجرای بی کیفیت و نادرست نما در برخی از موارد می شود، خصوصا اگر نظارتی صورت نگیرد.

طراحی و اجرای نما با چسب

انتخاب چسب مناسب برای اجرای نما با توجه  به خصوصیات مصالح مورد استفاده صورت می گیرد. مسلما هر متریالی به چسب مخصوص به خود نیاز دارد. انتخاب چسب مناسب باید با دانش مهندسی صورت گیرد. چسب مانند مواد الاستیکی عمل کرده و حرکت ارتعاشی مصالح را کاهش می دهد. برای زیرسازی کار باید از پلاستر سیمانی استفاده گردد و سپس مصالح با کمک چسب روی سطح کار چسبانده شوند.

پیش از قرار گرفتن مصالح روی سطح مورد نظر باید پشت مصالح را با چسب به طول کامل و یکنواخت پوشش داد. برای افزایش عمر نماهایی که با چسب اجرا می شوند باید دقت زیادی در حین کار به خرج داد. مهندس ناظر پروژه باید از بندکشی ها اطمینان حاصل کند. در صورتی که درز بین مصالح به خوبی پوشانده نشود، ممکن است آب به پشت مصالح نفوذ کرده، یخ بزند و مصالح را از جا بکند.

طراحی و اجرای نما به صورت خشک

یکی از نوین ترین روش های اجرای نما که از بسیاری جهات در مقایسه با روش های دیگر بهتر است، اجرای نما به صورت خشک است. همان طور که از نام این روش پیداست، اجرای نما به این شکل بدون به کار برن ملات و دوغاب انجام می شود. در این شیوه نیازی به اجرای داربست نیست و سرعت اجرا افزایش پیدا می کند. اجرای نما به این روش باید مطابق نقشه صورت گیرد و به همین خاطر بهتر است آن را به دست نیروی کار متخصص سپرد تا دقت کار بیش تر شود.

این روش در عصر حاضر طرفداران زیادی دارد، زیرا عایق صوتی و حرارتی خوبی ایجاد می کند، سرعت اجرای آن به نسبت دیگر روش ها بسیار بالا است، از ایجاد ضایعات ساختمانی جلوگیری می کند، برای ساختمان های بلند مرتبه به راحتی قابل اجراست و امکان ترمیم و تعویض مصالح خراب شده را فراهم می آورد. از این روش برای نصب پنل های سنگی، صفحه های کامپوزیت، رس و غیره استفاده می شود.

معماری و دکوراسیون داخلی پویانو / اکبری