مسجد، نیایشگاه و همچنین محل گردهمایی مسلمانان است. پذیرش این موضوع که حضور مساجد با گنبدها و مناره ‌هایشان در بافت یک شهر نمی‌تواند مفهوم اسلامی بودن آن شهر را به همراه باشد، این امر را بدیهی می کند که بایستی در سایر عناصر و مؤلفه‌ها که نه فقط کالبد، بلکه روح و هویت شهرها را می‌سازند به دنبال نشانه‌هایی از زیست مسلمانان و الگوهای یک شهر اسلامی بود. بنابراین وقتی یک مسجد در دست طراحی است، باید از همین نشانه ها و الگوها الهام گرفت. ساده ترش این می شود که برای ساخت یک مسجد همخوان با فرهنگ مردم شهر، باید شهر و آن چه از نظر دینی در آن می گذرد را شناخت. در این مطلب، طراحی مسجد چهارده معصوم که از پروژه های اخیر است، بررسی خواهد شد. جهت مشاوره رایگان و طراحی مساجد می توانید با سازندگان این پروژه کسب اطلاعات نمایید.  در ادامه از مساجد و معماری آن ها نیز بیش تر خواهیم گفت. همراه پویانو باشید.

مسجد چهارده معصوم

معماران و سازندگان : سید حسین باقری ، سید علی باقری

بنیانگذاران : سید حسین باقری ، سید علی باقری و آقای هاشم بیگی

مساحت زمین: 2500 متر مربع

زیربنای مفید : 5000 متر مربع

زیربنا: 1500 متر مربع

تعداد طبقات: 2

آدرس: تهران، منطقه ۲۲ شهرک گلستان غربی، تقاطع اتوبان همت و خیابان گل ها، بلوار لاله، مسجد چهارده معصوم

مسجد، ریشه لغوی و معماری آن

پیش از پرداختن به پروژه مسجد چهارده معصوم، خوب است مقدمه کوتاهی را از نظر بگذرانید تا با حال و هوای مسجد آشنا شوید.

مسجد در لغت به معنی سجده‌گاه و پیشانی می باشد. بر اساس یک نظر، این واژه، معرب واژه مزگت است که از زبان آرامی به زبان عربی و سپس به زبان فارسی راه پیدا کرده است.

و اما معماری. معماری مساجد در ابتدا بسیار ساده بود. مساجد قدیمی معمولاً دارای سقف حصیری بودند. وقتی اسلام در ایران استحکام پیدا کرد، معماری مساجد با گنبد انجام شد. گنبد، عنصری است که بیش تر در معماری کشور ما نمود پیدا کرده‌ است. قدیمی‌ ترین مسجدها با گنبد چار طاقی، مسجد الاقصی می باشد که ساخت آن پیش از اسلام صورت گرفته است. در دوران ساسانی، اکثر آتشکده ‌ها به شکل چار طاقی و دارای گنبد مدور بودند. همین سبک معماری در ساخت مسجدهای ایران نیز مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن، مناره نیز بر آن ها افزوده شد. با توجه به نوشته های کتاب نقش پارسی بر احجار هند، معماری با فرم چارطاقی و دارای گنبد در حوزه تمدنی ایران پدید آمده ‌است. کاخ اردشیر بابکان در فیروز آباد نیز از نمونه‌های این‌ سبک معماری به شمار می آید. مساجد کشورهای شمالی قاره آفریقا فاقد گنبد می باشند و ساخت آن ها به شکل یک مناره‌ای صورت می گیرد. مساجد قدیمی تر در دنیای عرب، مناره ندارند. مسجدهای ایران از لحاظ معماری، سیر طراحی تکاملی دارند. لازم به ذکر است که کاشی کاری سنتی از عناصر تزئینی مهم در معماری مساجد ایرانی است.

پروژه مسجد چهارده معصوم به معماری سید علی باقری در منطقه نوساز شهرک گلستان به اجرا در آمده است. این مسجد به مانند دیگر مساجد ایرانی، دارای یک گنبد و دو مناره در اطراف است. مصالح مورد استفاده در ساخت مسجد، آجر، کاشی، فلز، چوب و شیشه هستند. آجر، پوشش اصلی نما را تشکیل می دهد، کاشی برای اضافه کردن طرح ها و نوشته ها به کار رفته و فلز و چوب نیز برای اجرای درب ها، پنجره ها و نرده ها مورد استفاده قرار گرفته اند.

بعد از گذشتن از راه پله های ورودی حیاط مسجد به پیش فضایی سرباز می رسیم که درب ورودی ساختمان مسجد در امتداد آن قرار دارد. تعدادی قوس تیزه دار نیز در دو طرف آن دیده می شوند.

فضای داخلی مسجد، دارای پلان و سقف مربعی شکل با گوشه های پخ شده است که فرم دایره ای گنبد را از داخل به نمایش می گذارد. در یکی از چهار جبهه، محراب قرار دارد و در دو طرف دیگر، تاق های تیزه دار در ارتفاع واقع شده اند. روی چهار ضلعی که با اضلاع اصلی، زاویه دارند و همان کنج های فضا هستند، آیه های قرآن دیده می شود.

نورپردازی فضای داخلی نه با لوستر، بلکه با چراغ های سقفی توکار صورت گرفته است. در ادامه می توانید تصویری پانوراما از فضای داخلی مسجد مشاهده کنید.

درباره معماری مساجد بیش تر بدانید:

اگر به کسب اطلاعات بیش تر درباره معماری مساجد علاقه دارید، از شما دعوت می شود بخش پایانی را نیز مطالعه کنید.

مسجد در معماری ایران

مساجد از مهم‌ ترین بناهای معماری ایران بعد از اسلام به شمار می آیند. در واقع، شاخص ‌ترین بناهای هر دوره از معماری کشورمان پس از ظهور اسلام را می‌توان در مساجد جستجو کرد. اهمیت مسجد در ایران از پذیرش مردم نسبته به دین اسلام نشأت می گیرد، زیرا مساجد حتی در دور افتاده‌ ترین مناطق ایران نیز مهم ‌ترین بنا بوده‌اند و احداث آن ها با هزینه مردم انجام شده است.

از خصوصیات ساختاری مساجد می توان به انعطاف پذیری ذاتی، بی ‌تفاوتی نسبت به نماهای بیرونی، تأکید متقابل روی فضای درونی و گرایش به تزئینات کاربردی اشاره نمود. حال، مسجد جامع چیست؟ در واقع همان مسجد است، ولی با خصوصیاتی فراتر از مسجد که از معماری دوره بیزانس وام گرفته شده اند. پیرنیا در این باره اشاره کرده است که ایرانیان کهن به تقلید درست اعتقاد داشته‌ و آن را از نوآوری بد بهتر می‌ پنداشتند. البته، منظور تقلیدی است که دارای منطق و با شرایط زندگی سازگار باشد. از خصوصیاتی که مسجد جامع را از مسجد متمایز می کنند، می‌توان به محراب، منبر، مقصوره، ناو و گنبد اشاره نمود. لازم به ذکر می باشد که همه این عناصر در یک بنا از درجه اهمیت یکسان برخوردار نبوده اند و با همه آن ها به یک گونه برخورد نمی ‌شد.

تاریخچه مسجد در ایران

فروپاشی سلسله ساسانیان، سرآغاز ساخت مساجد در ایران بود. در سه قرن نخست حکومت اسلامی در کشور ما، مساجد به شکل بسیار ساده و با تبعیت از معماری ساسانی بنا می شدند. زادگاه نخستین نمونه‌های معماری اسلامی کشورمان را خراسان می دانند. از این رو سبک ساخت بناهای این دوران به سبک خراسانی شهرت دارد. در این سبک که پلان عمومی ساختمان های آن از مساجد صدر اسلام گرفته شده، ساخت مساجد به شکل «شبستانی» یا «چهل ستونی» صورت گرفته است. با ظهور اسلام و پذیرش آن از سوی ایرانیان، تغییراتی در ساختمان‌سازی ایجاد شد:

پس از ظهور اسلام، با الگو قرار دادن باورهای اسلامی، بناها «مردم وار» تر شدند. البته در سبک پارتی هم مردم واری وجود داشت، اما با ظهور اسلام، این ارزش ‌ها بیشتر مهم شمرده شدند.

در شیوه‌های قبلی، با توجه به شرایط، ساختمان‌سازی از کیفیت ویژه‌ای بهره مند شد. به عنوان مثال در سبک پارتی که مربوط به روزگار اشکانیان بود، ساخت بناها با سبک پاک‌تراش و ریزه کاری بیش تر صورت می گرفت، ولی در دوره دوم سلسله ساسانیان؛ به علت نیاز به ساختمان‌های بیش تر از سنگ لاشه استفاده می شد و به این شکل؛ کیفیت ساختمان‌سازی افت پیدا کرد. همین موضوع روی شیوه ساخت مساجد در دوره‌های گوناگون نیز اثر گذاشت. به عنوان نمونه در دوره سلجوقی از آجر کاری، در دوره ایلخانی از گچ بری و در دوره تیموری و صفوی از کاشیکاری استفاده می شده است. پلان مساجد نیز از تفاوت‌های آشکاری در هر دوره خبر می دهد. در ایران پس از اسلام، مساجد شبستانی، یک، دو و چهار ایوانی و ترکیب گنبد خانه با ایوان اصلی نمود پیدا کردند. این بود خلاصه ای تاریخچه مساجد در ایران. امیدواریم از خواندن این مطلب لذت برده باشید.

تحریریه معماری ودکوراسیون پویانو | اکبری