چیدمان درختان در طراحی منظر : درست مانند اجزای معماری همچون دیوارها و سقف که در کنار هم فضا را شکل می‌دهند، اجزای طبیعی نیز دارای قابلیت خلق فضا در مناطقی با مقیاس‌های کوچک، متوسط و بزرگ هستند، در فضاهایی همچون باغ های خصوصی و عمومی.

همانطور که معمار منظر برزیلی، «بندیتو آبود» (Benedito Abbud) می‌گوید، « طراحی منظر تنها بیان هنری است که در آن تمام پنج حس انسان شرکت می‌کنند. در حالیکه معماری، نقاشی، مجسمه‌سازی و سایر هنرهای بصری تنها قوه بینایی را مخاطب قرار می‌دهند، معماری منظر بویایی، شنوایی، چشایی و لامسه را نیز به کار می‌گیرد و با افزودن تجارب ادراکی متنوع و کامل، یک محیط حسی قوی را ایجاد می‌کند. هرچه بیشتر یک باغ بتواند تمام حوا انسان را تحریک کند، بیشتر و بهتر نقش خود را ایفا کرده‌است.

در ادامه برخی از اجزای کلیدی طراحی و برنامه‌ریزی منظر ذکر شده‌است. با اصول بکارگیری آن آشنا شوید تا ببینید که چرا هیچگاه نباید چیدمان درخت ها را به صورت تصادفی انتخاب کنید!

اجزای طبیعت به مثابه اجزای معماری

استفاده از گیاهان به شکل بکارگیری حساب‌شده درختان، بوته‌ها و دیگر انواع متنوع گیاهان می‌تواند شرایط فضایی معادلی همچون اجزای ساختمانی معماری را بوجود آورد. درختان می‌توانند کیفیت‌های فضایی مشابه ستون‌ها و شاخ و برگ آن‌ها می‌تواند ویژگی مشابه با سقف معماری را پدید آورند. شاخ و برگ درختان احساس محافظ‌ت شدگی به افراد می‌دهند و انواع گوناگون سنگ و علف در نقش پوشش کف بکار گرفته‌ می‌شوند.

بکارگیری خاص گیاهان و سنگ‌ها در طراحی منظر علاوه بر سطوح عمودی (دیوار، ستون و محوطه‌بندی)، محدوده‌های متنوعی برای تعریف فضا در صفحه افقی نیز تعریف می‌کند (مانند سقف و کف فضا).

فضاهای باز و محوطه‌های آزاد

در عین آن که در  برخی قسمت‌ها از گیاهان برای تامین سایبان یا ایجاد حصار استفاده می‌شود، ضروری است که فضاهایی آزاد در طراحی لحاظ شوند تا کاربران فضا بتوانند از آن‌ها به شکل‌های مختلف استفاده نمایند و برای انجام ورزش، پیک نیک، وقتگذرانی با حیوانات خانگی و استراحت در آن آزادی عمل داشته‌باشند.

فضاهای باز و بزرگ با چالش نور خورشید مواجه اند، بنابراین استفاده از اجزای آبی همچون حوض‌های کوچک می‌تواند در این زمینه باعث بهبود فضا گردد. شکل‌دهی به حجم‌ گیاهان برای اثربخشی بر بادهای غالب و یا تغییر مسیر آن‌ها نیز می‌تواند متضمن آسایش محیطی بیشتر شود.

تنظیم و چیدمان درختان در طراحی منظر

یکی از نکات کلیدی در پروژه‌های طراحی منظر، خلق فضا برای کاربری‌ها و فعالیت‌های گوناگون است. جایگذاری مشخص‌شده اجزاء، اتمسفر‌های متنوعی را ایجاد می‌کند و می‌تواند یک قسمت را به فضایی معین با کاربری اختصاصی تبدیل کند، و یا مانند اغلب پارک‌های عمومی فضا را برای ابتکار عمل و فعالیت‌های از پیش تعیین نشده آزاد بگذارد.

در ادامه به برخی از قالب‌های استاندارد ترکیب‌بندی درختان و تاثیر آنها اشاره خواهدشد.

ترکیب‌بندی خطی درختان محوطه

اگر درختان یا سایر گیاهان که دارای ارتفاع برابر هستند بصورت خطی کنار هم قرار گیرند، سطوحی عمودی ایجاد می‌کنند که همانند ستون و دیوار عمل می‌کند. تغییر تراکم شاخ و برگ درختان و ارتفاع آنها برای ایجاد نتایج گوناگون در فضا موثر است.

در صورت بکارگیری درختان با شاخ و برگ انبوه‌تر، این ترکیب‌بندی می‌تواند هم‌تراز سقف طبیعی باشد و امکان پوشاندن سطوح بزرگتر با «ستون‌»های کمتر را فراهم آورد. در صورتیکه طرحی کمتر یکنواخت و نزدیکتر به بافت طبیعی مد نظر طراح باشد، استفاده از انواع گوناگون درخت با ارتفاع‌های متنوع توصیه می‌شود.

ترکیب بندی مثلثی کاشت و چیدمان درختان در طراحی منظر

در این ترکیب‌بندی، دو یا چند ردیف از درختان بایستی با هم زاویه 60 درجه تشکیل بدهند. حاصل این چیدمان دیواره‌ای عریض است که به کمک تنه درختان و انبوه شاخ و برگ، مانع فیزیکی و بصری ایجاد کند. این ترکیب‌بندی که به کرات در بدنه پارک‌های شهری استفاده می‌شود، بسته به ارتفاع و تراکم درختان یک حصار صوتی طبیعی پدید می‌آورد.

ترکیب بندی منحنی درخت کاری

منحنی‌ها و خلق خطوط مارپیچ در چیدمان درختان حس حرکت به فضا می‌بخشد. این مدل اغلب در لبه سطوح مسیرهای آب و یا در بخش‌هایی بکار می‌رود که مرکزیت داشته و دارای فرمی غیرچارچوب‌مند بوده و افراد را به حرکت در آن قسمت ترغیب می‌کند.

ترکیب بندی زیگزاگ درخت در باغچه

این ترکیب‌بندی شامل یک ردیف منفرد از درختان است که از خطوط متقاطع با زاویه 60 درجه تشکیل شده‌است. چیدمان زیگزاگ حس تحرک را القا می‌کند و فضاهایی مرکزی ایجاد می‌کند که محل مناسبی برای قرارگیری مبلمان و تجهیزات شهری هستند.

این ترکیب‌بندی در عین آن که با جداکردن و محصور کردن محوطه نفوذ صدا را کاهش می‌دهد مناظر پیش‌بینی شده فضا را نیز وسعت می‌بخشد.

هیچگاه ترکیب‌بندی درختان را بصورت تصادفی تعیین نکنید، چرا که ممکن است به مشکلاتی در حین اجرای محوطه و فرآیند کاشت و همچنین دورشدن از اهداف پروژه منجر شود.

چیدمان درختان در طراحی منظر

گردآوری و ترجمه تحریریه پویانو/فاطمه زنگی

archdaily.com