« آکوستیک » در دنیای معماری در معنای ارتقاء کیفیت صدا در محیط‌ها به کار می‌رود.اگرچه علم آکوستیک پیچیده است، دانستن اصول پایه آن –و متعاقبا اتخاذ تصمیم‌های پربازده و موثر- آسان‌تر از چیزی است که ممکن است به آن فکر کرده‌باشید. اولین قدم این است که بدانیم دو دسته‌بندی فنی در علم آکوستیک وجود دارد: عایق‌بندی در برابر صدا و کیفیت‌بخشی. عایق‌بندی به معنای «صدای مزاحم کمتر» و کیفیت‌بخشی به معنای «صدای بهتر» است.

عابق‌بندی صدا عموما در استودیوهای ضبط موسیقی انجام می‌شود –اما این تکنیک را می‌توان در مکان‌های نزدیک به خیابان‌های اصلی، مدارس، سایت‌های ساختمانی و یا حتی در صورت نوازندگی همسایگان ساختمان مسکونی اتخاذ نمود. عایق‌بندی یک فضا نسبت به صدا مانند حفاظت آن از آب و هوای بد است: سازه باید تا حد امکان مستحکم و بدون سوراخ و شکاف باشد.

برای کاهش صدای ورودی یا خروجی یک اتاق، بایستی میزان ضخامت دیوارها، کف و سقف را افزایش داد، درزهای خالی موجود در اطراف درب‌ها و پنجره‌ها را درزگیری نمود و پریزهای برق و بازشوهای تهویه و سرمایش را پر نمود. حدود و میزان تمهیداتی که لازم است به کار رود بستگی به این خواهدداشت که چه میزان صدای مزاحم در خارج فضا وجود دارد، و خواهان کاهش آن در داخل تا چه میزان هستید.

از سوی دیگر، بهبود صدا در زمانی انجام می‌شود که شما خواهان ارتقاء کیفیت صدا در یک محیط هستید- بعنوان مثال بخواهید در یک رستوران مشتریان سر میز غذا صدای یکدیگر را بهتر شنیده و درک کنند. در یک کلاس درس دانش‌آموزان صدای معلم را بهتر بشنوند، و تمام حضار موجود در یک کنسرت موسیقی بتوانند از آن لذت ببرند. تمام مصالح ساختمانی با توجه به آن که در برخورد با صدا یا آن را جذب می‌کنند، یا بازتاب می‌کنند و یا عبور می‌دهند، دارای خصوصیات آکوستیکی هستند.

هنگامی که صداها بازتاب می‌شوند، موجب افزایش صدای کلی و درجاتی از طنین در یک فضا می‌گردند. با بهبود آکوستیکی یک اتاق، بازتاب و طنین کاهش می‌یابد- و برای بهبود آکوستیکی اتاق‌ها دو متد در دسترس است: جذب صدا و پخش‌کردن صدا. بهترین استراتژی‌های آکوستیکی متشکل از ترکیب این دو متد اند.

جذب صدا به زمانی گفته می‌شود که امواج صوتی پس از برخورد به یک ماده، از سطح آن بازتاب نشوند. یک پنجره باز، جاذبی قوی برای صدا است، چرا که صدایی که از میان این پنجره عبور می‌کند بازتاب نمی‌شود. جاذب‌های صوت از مصالحی بهره می‌برند که با هدف جذب صدا طراحی شده‌اند تا مانع از بازتاب آنها به داخل اتاق شوند.

هرچه یک ماده پرزدارتر باشد، جاذب بهتری برای صدا است، و معمولا مصالح متراکم‌تر جذب صدای کمتری دارند. میزان جاذب بودن صوت در مصالح گوناگون با توجه به فرکانس صوت بطور چشمگیری تغییر می‌کند.به طور کلی، صداهای با فرکانس پایین‌ به خاطر طول موج بلندشان سخت‌تر جذب می‌شوند. با این حال، ما معمولا به صداهای با فرکانس پایین کمتر حساس هستیم، و این بدان معنا است که در یک اتاق اغلب نیاز به جذب صداهای با فرکانس پایین نداریم.

انواع مختلف سطوح: 1-بازتاب دهنده/ 2-جاذب/ 3-پخش‌کننده

پخش‌کردن صدا متدی برای پخش‌کردن انرژی صوتی از طریق یک پخش‌کننده برای افزایش صدا در یک فضا است. با این حال، این فرآیند و ابزارهای پخش صدا ممکن است حتی توسط برخی متخصصین به اشتباه درک شوند. این متد صدای بازتاب‌شده را در یک اتاق پخش می‌کند و همچنین آثار مخرب بازتاب‌های قوی و طنین را کاهش می‌دهد.

یکی از انواع پخش‌کننده صفحاتی منحنی هستند که اغلب یا پارچه پوشانده شده‌اند و به سادگی در دیوارها و سقف فضا قرار می‌گیرند. این انواع پحش‌کننده این مزیت را دارند که اصوات بازتاب شده از دیوارهای صاف و صیقلی را که در صورت ترکیب شدن با اصوات اصلی خاصیت مخرب دارند، پخش می‌کنند. بعنوان مثال در یک سالن کنسرت، صفحات پخش‌کننده برای افزایش کیفیت صدا و ایجاد حس بزرگی در فضا بکار می‌روند.

هنگامی که یک موج صوتی به یک ماده آکوستیک می‌رسد، ذرات سازنده و تشکیل‌دهنده آن ماده را به لرزش درمی‌آورد. این لرزش بخاطر اصطکاک میان اجزای تشکیل‌دهنده مقادیر اندکی گرما تولید می‌کند و به این ترتیب جذب صوت از طریق تبدیل آن به گرما صورت می‌گیرد. در اغلب مصالح متداول آکوستیکی، تراکم و ضخامت ماده بر میزان جذب صدا تاثیر می‌گذارد و تعیین‌کننده فرکانس‌هایی است که جذب آن می‌گردد.

در حالی که ترکیب اجزای یک ماده آکوستیکی تعیین‌کننده این خاصیت در آن است، عوامل دیگری نیز ممکن است برای ارتقاء و بهبود عملکرد آکوستیکی آن‌ها بکار رود. بعنوان مثال، جاسازی فضای پرشده از هوا در پشت یک صفحه آکوستیکی سقفی یا دیواری به افزایش جذب اصوات با فرکانس پایین کمک می‌کند.

با نصب جذب‌کننده‌ها و پخش‌کننده‌ها در یک فضا، سطح نویز ناخواسته و مزاحم که به شکل بازتاب و طنین است کاهش می‌یابد. نویز کلمه‌ای نسبی است و می‌تواند از سطوح پایین صداهای مزاحم در یک محیط آرام تا صداهای بلند در یک محیط شلوغ تعبیر شود. هنگامی که سطح نویز به اندازه کافی زیاد است، نویزهای پس‌زمینه می‌توانند به قدری بالا باشند که بعنوان مثال صدای سخنرانی که صدای اصلی و مطلوب در یک سالن است شنیده نشود.

رستوران‌ها یک مثال کلاسیک برای حضور صداهای مزاحم بخاطر نبود سطوح جذب‌کننده هستند. مشتریان برای آن که در میان شلوغی صدایشان بهتر شنیده شود بلندتر حرف می‌زنند و این باعث افزایش شلوغی فضا می‌شود. تمهیدات صحیح آکوستیکی به کاهش تجمع بازتاب صداها کمک می‌کند و نیاز افراد به بلندتر صحبت‌کردن را کاهش می‌دهد.

حضور در محیطی با ویژگی‌های آکوستیکی نامطلوب می‌تواند بشدت ناخوشایند باشد و آسایش محیطی یک فضا، رفتار ما و حتی تولیدکنندگی ما را تحت تاثیر قرار دهد. معماران همانطور که نیاز نیست لزوما در هر جنبه فنی یک پروژه متخصص باشند، نیازی نیست که در علم آکوستیک نیز متخصص باشند.

همکاری با یک متخصص محصولات آکوستیکی می‌تواند راهکار مناسبی برای بررسی ویژگی‌های فنی یک پروژه و ارائه مناسب‌ترین محصولات موجود برای  یک محیط آکوستیکی باشد. با این حال، داشتن یک ایده کلی از این مسائل به ما کمک می‌کند که صدا را در یک پروژه طراحی با اطلاع بیشتری در نظر داشته‌باشیم و این در نهایت منجر به تجربه‌ باکیفیت‌تر کاربر در فضا می‌گردد.

گردآوری و ترجمه تحریریه پویانو/فاطمه زنگی

www.archdaily.com