به عنوان قسمتی از شوروی سابق . شهرسازی و معماری باکو . پایتخت آذربایجان در ساحل غربی دریای خزر به طرز چشمگیری تحت تأثیرآن دوران است. از هنگام استقلال آذربایجان در ۱۹۹۱، این کشور جدا از میراث مدرنیسم هنجاری شوروی، سرمایه گذاری‌های وسیعی در مدرن سازی و توسعه‌ی زیرساخت‌های معماری انجام داده است.

دفتر معماری زاها حدید دنبال یک رقابت در سال ۲۰۰۷ به عنوان معماران طراحی مرکز حیدر علی اف به منصوب شد.این مرکز، با الگو برداری از فرهنگ آذری و نگاه انها به آینده ، به عنوان ساختمان اولیه برای برنامه های فرهنگی کشورو معافیت از معماری سفت و سخت و اغلب به یاد ماندنی شوروی که در Baku آنقدر شایع است ،طراحی شده است.

مفاهیم طراحی
طراحی مرکز حیدر علیف یک ارتباط روان ومستمررا با میدان های اطراف و داخلی ساختمان برقرار می کند. میدان، به عنوان سطح زمین به همه به عنوان بخشی از بافت شهری باکو در دسترس است. فضای داخلی نیزبه همان اندازه عمومی است و معرف یک توالی از فضای اختصاص داده شده به جشن های جمعی فرهنگ آذری معاصر و سنتی است.
فرم هایی که استادانه طراحی شده است مانند حرکت موجی ، شکاف ها، تا شدگی ها و انحنا ها ی متغیراین محل را به یک نمای معمار گونه که چندین کار انجام می دهد ، تبدیل می کند: خوشامدگویی ، در برگرفتن و هدایت کردن بازدیدکنندگان به قسمت های مختلف بخش های داخلی. با این فرم ها، ساختمان تمایز مرسوم بین یک فرم معماری و مناظر شهری، پوشش ساختمان و میدان شهری، شکل و زمین، درون و بیرون را محو می کند.

سیالیت در معماری مسئله ی تازه ای در این منطقه نیست. درمعماری اسلامی تاریخی، ردیف، شبکه، یا دنباله ای از ستون تا بی نهایت جریان می یابد مانند درختان در یک جنگل. الگوهای تزئینی از فرش به دیوار، دیوار به سقف و سقف تا گنبد جریان می یابد، ایجاد روابط یکپارچه می کند و تمایزات را بین المان ها ی معماری و زمین مستقر بر آن محو می کند. مقصود اصلی ارتباط دادن مفاهیم تاریخی معماری است نه از طریق استفاده از تقلید ومحدود کردن پایبندی پیکرنگاری از گذشته بلکه بیشتر از طریق توسعه دادن یک تفسیر معاصر بصورتی پایدار و محکم که فهم عمیقتری را منعکس می کند. در پاسخ به این نگرش سایت به دو تقسیم شده است. پروژه یک چشم انداز دقیق تری را با ایجاد اتصالات جایگزین و مسیرهای بین میدان عمومی ، ساختمان و پارکینگ زیرزمینی معرفی می کند. این راه حل ازحفاری اضافی و دفن اجتناب می کند و این یکی از ویژگی های کلیدی این طراحی است.

هندسه ، ساختار‌‌، متریال
یکی از المان های مهم و چالش برانگیزپروژه توسعه معماری در زمینه ی نمای ساختمان بوده است. هدف مهم دستیابی به سطحی متناوب و همگن بوده است که نیازبه یک طیف گسترده ای از توابع مختلف دارد مانند: منطق ساخت و ساز و سیستم های فنی که باید با هم ترکیب شوند و محاسبات پیشرفته برای
کنترل مستمر و ارتباط این ‍پیچیدگی ها.
اصولامرکز حیدر علیف شامل دو سیستم همکاری است: یک سازه ی بتنی و یک سیستم فریم فضایی که به منظور دستیابی به یک فضای بزرگ و بدون ستون که به بازدید کنندگان اجازه می دهد سیالیت طراحی داخلی تجربه کنند. المان های عمودی بوسیله ی سیستم پرده های دیواری فرم می یابد.
هندسه خاص سطح راه حل های ساختاری غیر متعارفی را نمایان می کند مانند نمایش یک ستون منحنی برای دستیابی معکوس سطح از زمین تا غرب ساختمان و جفت شدن آنها که باعث کاهش پرتو های نور می شود و به پوشش ساختمان در شرق کمک می کند.

سیستم فریم فضایی ساختمان را قادر می سازد که یک ساختار با فرم آزاد داشته باشد و در زمان پروسه ساخت صرفه جویی شود ، در حالیکه زیر ساخت ها توسعه می یابند تا ترکیب یک رابطه انعطاف پذیربین شبکه سفت و سخت فریم فضایی و درزهای روکش فلزی بدون شکل خارجی ایجاد شود. این درزها از یک فرآیند منطقی پیچیده هندسی و زیبایی شناسی استخراج شده است.
بتن فیبر شیشه ای تقویت شده (GFRC) و پلی استر فیبر شیشه ای تقویت شده (GFRP) به عنوان مواد روکش فلزی انتخاب شده اند و آنها امکان طراحی ساختمان هایی با انعطاف پذیری قدرتمند را فراهم می کنند در حالیکه به خواسته بسیار متفاوت کاربردی مربوط به موقعیت های متفاوت مانند میدان ، مناطق ورودی و خروجی و فرم پاسخ می گویند.

در این ترکیب معماری، اگر سطوح موزیک هستند درزهای بین پانل ها مانند ریتم هستند. بر روی هندسه ی سطوح مطالعات بسیاری انجام شده است تا با حفظ تداوم پانل ها ساختمان و مناظر فرم یابد. درزها درک بیشتری از مقیاس پروژه رانشان می دهند.آنها برتحول مستمر و حرکت ضمنی هندسه سیال آن تأکید می کنند.
یک راه حل عملی برای مسائل ساخت و ساز عملی مانند تولید ، اداره ِ، حمل و نقل و مونتاژارائه شده است وبه مشکلات فنی مانند انطباق ، جنبش به دلیل انحراف ، بارهای خارجی ، تغییر درجه حرارت، فعالیت های لرزه ای و باد در حال بارگذاری پاسخ می دهد.

برای تاکید بر ارتباط مداوم بین قسمت بیرونی و داخلی ساختمان ، درزمینه ی روشنایی مرکز حیدر علی اف دقت بسیاری در نظر گرفته است. استراتژی طراحی روشنایی ، فرم روز و شب ساختمان را متمایز می کند. در طول روز، حجم ساختمان منعکس کننده نوراست که به طور مداوم ظاهر این مرکز با توجه به زمان روز و مشاهده ی چشم انداز تغییر می کند. استفاده از شیشه نیمه انعکاسی ، نگاه اجمالی وسوسه انگیزی ایجاد می کند که بدون آشکار کردن مسیر سیال فضاهای داخل موجب برانگیختن حس کنجکاوی می شود.
در شب، این فرم به تدریج با استفاده از نوری که از داخل بر روی سطوح خارجی منعکس می شود موجب فاش کردن محتوای درونی ساختمان و حفظ سیالیت بین داخلی و خارجی می شود.

همانطور که توصیف شد، طراحی مرکز حیدر علی اف براساس تحقیقات توپوگرافی سایت، نقش این مرکز در فرم دهی به مناظراطراف مشخص است. هم چنین با به کارگیری این روابط ، طراحی خاصی در متن کار گنجانده شده است و امکانات فرهنگی آینده برای کشوررا پیش بینی شده است.

منبع: archdaily

گردآوری در تحریریه پویانو| ناظمی