نورمن فاستر ، معمار اهل انگلستان و یکی از شناخته شدن ترین معماران عصر حاضر است. وی به خاطر استفاده از معماری صنعتی شناخته شده است. فاستر، معمار معروف استادیوم نیوکمپ بارسلون است و طی سال های گذشته، ساختمان های مهم بسیاری را طراحی کرده است. اگر می خواهید با این معمار بزرگ و آثار معماری او آشنایی پیدا کنید، همراه پویانو باشید.

نورمن فاستر، متولد ژوئن سال 1935 در شهر منچستر، یکی از برجسته ترین معماران تاریخ انگلستان است. فاستر که از یک خانواده طبقه کارگر اهل منچستر بود، تحصیل در مدرسه را در سن 16 سالگی رها کرد و در حین این که در سالن تالار شهر منچستر، شغل منشی را بر عهده داشت، به معماری علاقه پیدا کرد. او پس از پشت سر گذاشتم دوران سربازی خود در راف، در مدرسه معماری دانشگاه منچستر ثبت نام کرد و به یاد گرفتن دروس نسبتا سنتی پرداخت. وی سپس با بورسیه در دانشگاه ییل فرانسه مورد پذیرش قرار گرفت. وی در آن جا با ریچارد راجرز ملاقات نمود و از پل رودلف، باکمینیستر فولر، چارکز وری ایمز و میس وندروهه تاثیرات زیادی پذیرفت. در رابطه با شکل گیری شخصیت حرفه ای فاستر، نمی توان تاثیر اعطای مدال طلای RIBA را دست کم گرفت. این مدال طلا که ثمره کسب یکی از با ارزش ترین جایزه های معماری جهان است، نقطه عطفی بود که توانست فاستر را به همه دنیا معرفی کند، درست وقتی که هنوز فرصت های خیلی زیادی برای او وجود داشت.

فاستر در طول عمر حرفه ای خود، اگر چه با صراحت و قاطعیت کامل از طرفداری از مباحث سبک گرایانه که بخش مهمی از مباحث معماری معاصر را شامل می شوند، پرهیز کرد، ولی از  همان ابتدای کار حرفه ای اش، سعی داشت افق های تازه ای را کشف کند که از آن چیزی که این روزها بارزترین شوق معماری است، فاصله زیادی دارد. این حاصل چشمه جوشان اساتید وی، فولر، ایمزتا، پره، چاریو، پاکستون و ایفل است. فاستر، هیچ وقت کوچک ترین توجهی به نقدهای تکراری و کلیشه ای که او را در دسته معماران صنعتی و نه هنری قرار می دادند، نداشته و با ایجاد شاهکارهای بی نظیری به همه، خصوصا منتقدین و تاریخ نگاران رشته معماری یاد داد که همان طور که ریشه لغوی “فناوری” به “هنر” می زند، مرزی از رئوس آن به صورت تنها ارزش ندارد.

چیزهای بسیار زیادی را می توان از فاستر آموخت، اما مهم تر از همه و در شرایط حال حاضر صنعت ساخت و ساز کشور ما، آموزه های او در تطبیق جنبه های هنری بنا با جنبه های دیگری مثل هزینه، زمان و کیفیت می باشد. این هرمی است که رسیدن به هر کدام از رئوس آن به تنهایی فاقد ارزش است.

به همین خاطر، اهمیت نورمن فاستر در حیطه معماری معاصر، به ناچار، نوعی همزمانی و تقریب حیاتی میان ماهیت و کارهای او را طلب می کند که باید زمان حال را با همه فرم های معماری پیچیده اش بپذیرد تا بتواند بر مشکل گرایش به تحلیل های تقلیل گرایانه بر مبنای دسته بندی های سبک شناختی غلبه کند.

در دوره ای که با اهمیت ترین شاخصه آن، دیر باوری عمومی و دلسرد کننده می باشد، کوشش برای ارائه تعریف دقیقی از مدرنیسم، چه بر مبنای عرف معماری فنی و چه بر اساس نظریه پردازی، بسیار سخت می باشد.

پیش تر ذکر شد که نورمن فاستر از طرفداری از مباحث سبک گرایانه فاصله گرفته، ولی از همان ابتدای کار، به دنبال کشف افق های جدید بوده است. این امر، نشان می دهد که منبع الهام او، تفکر و آثار معمارانی است که تاریخ نگاری معمول، آن ها را خردمند استاد نمی داند. منظور، فولر، ایمز، واشمن، پره، چاریو، پاکستون، ایفل و چنین افرادی است. این ها افرادی بودند که از دغذغه های سبک گرایانه و نمادین دوره مدرن فاصله داشتند، اما در عین حال، به صورت عمیق به انجام پروژه های خلاقانه تعهد داشتند. پروژه هایی که فاکتورهای سنجش قدرت تکامل معماری را ایجاد کردند. فاستر که از چشمه جوشان چونین کسانی بهره گرفته است، سوالاتی حیاتی درباره کل ماهیت شیوه مدرن مطرح می نماید. در این میان، تکنیک، با اهمیت ترین و ثابت ترین رکن در کارهای وی است و به عبارتی، ارتباطی مستقیم میان معماری و دنیای تولیدات صنعتی تحقیقات تکنولوژیکی و علمی هنر می باشد.

در همین حین، تکنولوژی به مثابه مجموعه ای ابزار و فنون مربوط به آن ها بارزترین و مهم ترین خصوصیت عصر ماست و اهمیت این موضوع به اندازه ای است که تکنولوژی با تحسین آثار خاصی مثل آثار معماری فاستر، اصل مطرح شده توسط ماکس بنز را توقیت می نماید، اصلی که معتقد است هنر و علم دوره فناورانه، اتحاد هنر و علم تکنولوژی است.

نورمن فاستر، به صورت نا آگاهانه در راستای شکل دادن به یک هنر نهان و دور از شور و شوق گذرای نو آوانگارد بودن، بر آن بوده در مسیر یک سیاستمدار واقعی قدم برداشته با بتواند در این راه، اثرات مثبت و مطلوب نوع خاصی از هنر را که قدرت تغذیه اش را داراست، بررسی نماید. از نظر نورمن فاستر، معماری، یک هنر کاربردی است. در فرایند ساخت یک بنا افراد زیادی درگیر می باشند، امکانات ذاتی و پتانسیل های زیادی در خود معماری هست، روش های بسیار گوناگونی برای سازماندهی یک فضا وجود دارد و بالارخه برای ایجاد یک ساختمان می توان از روش ها و فنون زیادی بهره گرفت.

هر پروژه، ابزاری ناب برای در هم آمیختن تضادهای اجتناب ناپذیر است که به شکل تدریجی و با تکوین روابط میان فضاهای عمومی و خصوصی یا میان آرمان های اجتماعی و آسودگی اقتصادی ظهور پیدا کرده است. از طریق پروژه می توان جنبه های هنری یک بنا را با هزینه، زمان و کیفیت، انطباق داد.

ساختار دفتر معماری فاستر و همکارانش، این طرز فکر را به شکل یک نوع روش شناسی حرفه ای و خاص، بارتاب می دهد. مثلا در پروژه های معماری –  فنی به عنوان نتیجه هم کوشی اعضا در نظام برنامه/پروژه/ساخت، فاستر و همکارانش در این شرکت، به نتایجی بسیار ارزنده و قابل توجه دست پیدا کرده اند، خصوصا در رابطه با مهم ترین و حیاتی ترین مراحل این روند که همان کنترل زمان، هزینه، کیفیت مصالح و اثر ایجاد شده می باشد. به عنوان مثال، ساختمان دفتر مرکزی IBM در کوشام، طی مدت زمانی 8 ماهه، مرکز تفریحی خطوط کشتی رانی فرد اولسن در اکلند لندن در مدت زمانی 12 ماهه و ساختمان دیگر IBM در گرین فورد در مدت زمانی 8 ماهه کامل شده اند.

نورمن فاستر، آثار بسیار زیادی از خود به جای گذاشته است که از میان آن ها می توان به چندین استادیون فوتبال برتر در جهان اشاره کرد که بسیاری از ما به خوبی با آن ها آشنایی داریم. در ادامه به معرفی برخی از مشهورترین آثار این معمار بزرگ خواهیم پرداخت.

استادیوم نیوکمپ بارسلون

تقریبا همه مردم جهان، استادیوم نیوکمپ بارسلون را به خوبی می شناسند، اما شاید کم تر کسی بداند که طراح و معمار این ورزشگاه مشهور کیست. معماری این استادیوم معروف، کسی نیست جز نورمن فاستر. استادیوم نیوکمپ بارسلون، در کنار کاربری اصلی خود، یک جاذبه توریستی معروف برای گردشگران است.

برج هزاره توکیو

برج هزاره توکیو، ساختمانی است که در فاصله 2 کیلومتری از ساحل احداث شده است. این برج، دارای 170 طبقه می باشد و 40 متر ارتفاع دارد و به عنوان بلندترین برج مسکونی جهان شناخته شده است. مجموع زیربنای این برج، چیزی در حدود 1 میلیون کیلومتر مربع می باشد.

معماری برج هزاره توکیو توسط نورمن فاستر انجام شده است. این برج به خاطر عظیم الجثه بودن، همچنان در دست بررسی جهت اجرا قرار دارد و ساخت آن هنوز شروع نشده است. راه های ارتباطی آن، اتوبان، قایق، خطوط راه آهن و هلیکوپتر هستند. این برج، یک شهرک به صورت عمودی است که 50 هزار نفر قادر خواهند بود در آن زندگی کنند. ساختار مخروطی شکل این برج و بادبندهایی که همه سطح آن را در بر گرفته اند، باعث مقاومت آن در برابر زمین لرزه می شوند. این برج، می توان یکی از برترین آثار نورمن فاستر باشد.

برج هرست نیویورک

برج هرست نیویورک، نخستین ساختمان اداری بلند مرتبه سبز در نیویورک است و مهارت و هوش یک گروه معماری عظیم را نشان می دهد. نورمن فاستر و همکاران او در این پروژه به سوی طراحی غیر کلیشه ای و مبتکرانه روی آورده اند. تکنیک ها و فناوری های به کار رفته در این برج، فوق العاده هستند. این بنا نیز از معروف ترین آثار معماری این معمار به شمار می رود.

برج تبر سنت مری 30 لندن

برج تبر سنت مری 30 لندن، در مجل تالار بورس بالتیک سابق که فعالیتش در حیطه خرید و فروش کشتی به صورت بین المللی بود، احداث شده است. برج تبر سنت مری 30، به دست شرکت معماری نورمن فاستر و همکاران و با همکاری گروه آروپ طراحی شده است. این برج، توسط شرکت ساختمان سازی سوئدی اسکانسکا احداث شد و در ماه دسامبر سال 2003 کامل شد. نخستین مستاجر این بنای برجسته، شرکت سوئیس ری بود که یک موسسه بیمه بازنشستگی بین المللی است. این شرکت، بخشی از ساختمان را به به عنوان دفتر مرکزی، برای پرداختن به کارهای مرتبط با بیمه مشتریان انگلیسی اجاره نمود. همین امر باعث شد برج تبر سنت مری، بعدها نام ساختمان سوئیس ری لندن را به خود بگیرد. این ساختمان، با نام برج خیارشور لندن نیز شناخته می شود و یکی از جاذبه های توریستی این شهر است.

استادیوم ومبلی لندن

ساخت استادیوم ومبلی بندن به سال 1923 بر می گردد. تا سال 2006، هیچ گونه بازسازی روی این استادیوم انجام نشده است، اما در نهایت، اتحادیه فوتبال انگلیس و یک شرکت خصوصی، اقدام به نوسازی و تاسیس مجدد این ورزشگاه کردند. استادیوم ومبلی، بزرگ ترین استادیوم فوتبال در کشور انگلستان است. ظرفیت این استادیوم، 90 هزار نفر می باشد. ومبلی، یکی از 10 استادیوم بزرگ جهان است. بازسازی این استادیوم به نورمن فاستر سپرده شد.

گنبد رایشتاگ برلین

ساختمان رایشتاگ، پارلمان کشور آلمان در شهر برلین قرار دارد. این بنا از سال 1894 تا سال 1933، به پارلمان آلمان اختصاص داشته است. رایشتاگ در سال 1933 آتش گرفت و بعد از آن، دیگر مورد استفاده قرار نگرفت. این بنا در زمان جنگ جهانی دوم نیز آسیب های زیادی دید و گنبد آن خراب شد. در سال 1992، سک مسابقه برای ارائه بهترین طرح بازسازی بین شرکت های معماری برتر جهان برگزار شد. در مرحله اول این مسابقه، سه پروژه از سه معمار مشهور انتخاب شد. این معماران، نورمن فاستر، سانتیاگو کالاتراوا و دو بروئن بودند.

در مرحله نهایی، شرکت نورمن فاستر، برنده مسابقه شد و اجرای طرح را بر عهده گرفت. رایشتاگ، علاوه بر زیبایی خیره کننده، به خاطر فرم خاص طراحی گنبد، مخروط میانی و استفاده از پنجره های هوشمند که باعث می شود سیستم تهویه هوای درون تالار به شکل طبیعی کار کند، یک بنای خاص است. این ساختمان از جاذبه های توریستی شهر برلین به شمار می رود.

پل میلائو فرانسه

پل میلائو، بزرگ ترین پل جاده ای جهان است و ارتفاعی معادل 343 متر دارد. این پل، بالای رودخانه تارن در جنوب کشور فرانسه واقع شده است. پل میلائو توسط ویرلوژو (در نقش مهندس سازه) و نورمن فاستر (در نقش معمار) طراحی شد و در ماه دسامبر سال 2004 افتتاح گشت. احداث پل میلائو در حدود 394 میلیون یورو هزینه در بر داشت. شرکت فرانسوی سازنده این پل، هزینه ساخت و ساز آن را از دریافت عوارض عبور و مرور خودروها طی 75 سال تامین کرده است.

دانشکده حقوق دانشگاه کمبریج، هتل هارمون، اپل پارک کالیفرنیا و پل هزاره لندن از دیگر آثاری هستند که نورمن فاستر، معمار آن ها بوده است.

معماری و دکوراسیون داخلی پویانو / اکبری