گاز، یکی از سوخت های فسیلی است که برای تولید انرژی و گرما در ساختمان ها کاربرد دارد. اجرای لوله کشی گاز ساختمان به صورت اصولی و توجه به نکات ایمنی خیلی مهم است، زیرا هر گونه بی احتیاطی ممکن است منجر به خسارات مالی و جانی شود. به همین خاطر توصیه می شود برای اجرای لوله کشی گاز ساختمان خود از افراد کاردان و متخصص کمک بگیرید. در این مطلب، شرح کاملی از مراحل لوله کشی گاز ساختمان و اصول و نکات این کار ارائه شده است. برای آشنایی بیش تر با روند لوله کشی، همراه پویانو باشید.

مراحل لوله کشی گاز

مراحلی که باید برای لوله کشی گاز ساختمان طی شوند، به شرح زیر هستند:

• تشکیل پرونده در سازمان نظام مهندسی
• تعیین ناظر
• تعین پیمانکار یا مجری
• اتمام لوله کشی
• کسب تاییدیه ناظر
• اجرای علم و کنتور

در ادامه می توانید چک لیست اجرایی لوله کشی گاز ساختمان را مطالعه کنید:

1. تعیین پیمانکار و قرارداد؛ مجری لوله کشی یا همان پیمانکار باید مورد تایید اتحادیه تاسیسات مکانیکی باشد. سازمان نظام مهندسی در نقش ناظر روی لوله کشی نظارت می کند. لازم است بدانید که لیست پیمانکارهای واجد شرایط و دارای جواز کسب، مرتبا از طرف اتحادیه تاسیسات مکانیکی اعلام می شود. کلیه پیمانکاران با توجه به این لیست اعلام شده برای رتبه بندی و انجام کار به سازمان نظام مهندسی معرفی می گردند. توجه کنید که شخص طرف قرارداد شما باید نقش مجری را داشته باشد. اگر این طور نباشد، مابه التفاوت قرارداد پیمانکار اول و دوم بر عهده شما خواهد بود. کسی که صاحب مجوز شرکت گاز است باید با کسی که قرارداد را می بندد و طرف حساب شماست، یکی باشد.
2. تهیه مصالح مورد نیاز؛ بهتر است به جای این که مصالح کار را خودتان تهیه کنید، کار را به پیمانکار بسپارید و خودتان روی کیفیت آن ها کنترل داشته باشید، زیرا پیمانکاران در این رابطه خیلی تجربه دارند، با قیمت ها آشناتر هستند و فروشنده های مطمئن را می شناسند. در ضمن، اگر شما مصالح را تهیه کنید، مقداری از آن باقی می ماند و به دردتان هم نخواهد خورد. همچنین اگر مصالح را خود پیمانکار تهیه کند، دیگر نمی تواند در صورت ایجاد مشکلات اجرایی، ادعا کند که مشکل از مصالح بوده است.
3. استاندارد مصالح لوله کشی گاز؛ جنس لوله های گاز باید از نوع API سپاهان یا سپنتا باشد. امروزه بیش تر لوله کشی ها به صورت توکار صورت می گیرد و لوله ها قابل مشاهده نیستند. نوع لوله ها و کیفیت آن ها را باید پیش از اجرا کنترل کرد. برای اجرای لوله کشی به صورت توکار، بایستی اتصالات گاز بدون درز باشند، اما در لوله کشی روکار، بهره گیری از اتصالات درزدار مشکلی ندارد. همه لوله ها و اتصالات باید علامت کارخانه، کلمه گاز و استاندارد ساخت را روی سطح خود داشته باشند. در ضمن، جنس لوله ها باید فولاد سیاه باشد. نوار و پرایمر مورد استفاده نیز باید تولید یک کارخانه باشند. شیرهای گاز را هم باید از مدل ربع گرد توپکی انتخاب کرد.
4. ایمنی اجرا؛ فشار گاز شهری در ساختمان هایی که کاربری مسکونی دارند، فشاری مشخص است و محاسبات ایمنی اجرا باید با توجه به این فشار صورت گیرد. برای تعیین قطر لوله باید طولانی ترین مسیر از خروجی رگلاتور تا دورترین مصرف کننده را در نظر گرفت. قطر لوله ها باید طوری باشد که بتوان از همه دستگاه ها به صورت همزمان استفاده کرد. لوله گاز مربوط به هر واحد باید از همان واحد عبور کند. لوله های گاز را نباید از کانال کولر یا دیگر راه های مشابه عبور داد. همپوشانی لازم برای نوار پیچی باید نصف هر لایه نوار باشد. اتصالات را باید با نوار مخصوص، نوار پیچی کرد. برای خم کردن لوله ها باید از لوله خم کن استفاده کرد. حداکثر میزان خم شدگی، 90 درجه می باشد. در محل خم شدگی نباید چین و ترک وجود داشته باشد. اتصالات جوشی بدون درز را باید با دشتگاه رکتیفایر DC جوش داد. قبل از هر دستگاهی که گازسوز باشد، نیاز به یک شیر است. شیر نباید در فاصله کم تر از 10 سانتی متری جعبه فیوز یا کلید برق قرار داده شود. گازکشی برای شومینه از طرف اداره گاز تهران مورد تایید نیست، ولی در صورتی که مهندس ناظر همکاری کند، امکان پذیر است. وسایل گازسوز را نباید رو به روی دریچه کانال کولر قرار داد. همه وسایل گازسوز باید ترموکوپل داشته باشند تا در صورتی که شعله خاموش شد، گاز نیز قطع شود. اطراف وسایل گازسوز باید از مصالح مقاوم در برابر حرارت پوشیده شده باشد.
5. دودکش؛ اگر دود ناشی از سوختن گاز به شکل صحیح از دودکش خارج نگردد، وارد فضا می شود و ممکن است خطر خفگی و مرگ را به دنبال داشته باشد. لوله دودکش را باید از مسیری ایمن و کوتاه رد کرد. لوله دودکش نباید از شناژ و تیر رد شود و به هیچ وجه نباید سبب کاهش مقاومت سازه بنا شود. تا حد امکان باید از افقی شدن مسیر دودکش جلوگیری کرد، ولی در صورت اجبار باید از زانوی 45 درجه بهره گرفت. همه وسایل گازسوز باید دودکش مخصوص به خود را داشته باشند.
6. کنترل نشت گاز؛ بعد از این که لوله کشی پایان یافت، برای اطمینان از عدم نشت گاز می توان از سه راه اقدام کرد. پس از نصب کردن کنتور گاز، باید همه شیرهای گاز را بست و شیر اصلی کنتور را باز کرد. سپس عدد کنتور یادداشت می شود. عدد کنتور باید بعد 15 دقیقه همچنان ثابت باشد. اگر چنین نبود، نشت گاز وجود دارد. اگر بخواهیم بدون فشار گاز از عدم نشتی گاز اطمینان پیدا کنیم، با فشار لوله آب با ارتفاع 250 میلی متر اقدام می کنیم. اگر نشت هوا از لوله ها وجود نداشته باشد، ارتفاع لوله آب نباید کم شود. جهت تشخیص نشت در قسمتی از لوله گاز باید از کف صابون بهره گرفته شود.
7. محل نصب کنتور؛ کنتور باید جایی نصب شود که با هوا در تماس باشد. کنتور باید دست کم 10 سانتی متر از سیم کشی برق، 1 متر از دستگاه های شعله دار و 50 سانتی متر از کنتور برق دور باشد.

هزینه لوله کشی گاز چقدر است؟

هزینه لوله کشی گاز به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از تعداد طبقه ها، تعداد انشعابات و متراژ کار. به هر پروژه ای که برای انتقال گاز شهری به قسمت های مختلف بنا انجام شود، لوله کشی گاز گفته می شود که می تواند توزیع گاز در همه بخش های ساختمان یا حذف و اضافه نمودن امکان استفاده از آن در بخش های خاص را در بر بگیرد. لوله کشی گاز برای کاربری های مسکونی، اداری، تجاری و بسیاری از فضاهای دیگر انجام می شود. لوله کشی گاز با در نظر گرفتن میزان کار صورت گرفته به دو دسته تقسیم می شود: کلی و جزئی. لوله کشی گاز را فقط کسانی می توانند انجام دهند که مجوز داشته باشند.

عوامل تاثیرگذار بر هزینه لوله کشی گاز

عوامل مختلفی در تعیین هزینه لوله کشی گاز دخیل هستند که به شرح زیر می باشند:

• پیمانکار لوله کشی؛ سفارشات بزرگ برای لوله کشی گاز موتورخانه ساختمان ها آشپزخانه هتل ها و رستوران های بزرگ صورت می گیرد. یکی از مهم ترین مرحله های اتمام کار ساختمان های در حال اجرا، لوله کشی گاز مربوط به واحدهای مختلف است که باید بر اساس اصول مهندسی و ایمنی انجام شود. این پروژه ها به صورت پیمانکاری انجام می گردند.
• جابه جا کردن یا اضافه کردن انشعاب؛ یکی از سفارشات لوله کشی رایج، جا به جا کردن انشعابات است. بعد از این که دکوراسیون داخلی آشپزخانه را تغییر می دهید، معمولا اولین اتفاقی که می افتد، جا به جا شدن محل وسایل است. در مناطق سرد نیز که تاسیسات گرمایشی برای گرم کردن فضا پاسخگو نیستند، اضافه کردن انشعاب جدید گاز برای استفاده از وسایل گرمایشی جدید لازم است.
• نقشه لوله کشی گاز؛ از دیگر عواملی که روی هزینه لوله کشی تاثیر دارد، می توان به نقشه لوله کشی اشاره کرد. مناطقی که نیاز به لوله گذاری با مسیر طولانی دارند، جزو این دسته قرار می گیرند. وقتی در آشپزخانه به تغییرات نیاز باشد، احتمالا هزینه های دیگری مانند جا به جایی نیز اضافه خواهد شد.
• تعداد واحدهای ساختمان؛ وقتی که کار به صورت کنتراتی به یک واحد تاسیساتی سپرده می شود و تعداد واحدها افزایش پیدا می کند، هزینه نسبت به انجام کار به شکل جداگانه کم تر می شود.
• محله؛ اگر میزان کار لوله کشی زیاد باشد، محله نیز در هزینه کل تاثیرگذار است، زیرا یکی از هزینه های قابل توجه این کار، هزینه ای است که به خاطر حمل و نقل مصالح و تجهیزات حاصل می شود. اگر پروژه بلند مدت باشد، هزینه رفت و آمد نیروها در نظر گرفته نمی شود.

نکات لوله کشی گاز ساختمان

• در نقشه های مربوط به لوله کشی گاز بایستی محل قرارگیری، قطر دودکش و پنجره در نقشه مشخص باشد و رنگ بندی با اندازه لوله ها تناسب داشته باشد.
• کروکی، آدرس و زیربنای ساختمان نیز باید به صورت دقیق در نقشه آورده شود.
• جهت شمال در نقشه از کوچه به ورودی ساختمان رسم شود.
• در همه نقشه های بایستی جهت شمال نقشه مشخص شده باشد.
• نقشه هایی که توسط مجری آماده شده اند، باید خوانا و بدون خط خوردگی باشند.
• نقشه معماری باید مطابق واقعیت بوده و مقیاس مناسبی داشته باشد.
• پرونده هایی که برگه پیش بازرسی ندارند، بازرسی نهایی نمی شوند.
• مقیاس نقشه ها باید یک به صد باشد.
• نقشه ها باید روی کاغذ A3 باشند.
• بازرسی پرونده هایی که علمک ندارند، غیر مجاز است.
• فاصله بین شیر قفلی ابتدایی تا شیر قفلی سر علمک تا مصرف 25 متر مکعب در ساعت باید نیم متر در نظر گرفته شود.
• در صورتی که دو یا تعداد بیش تری رایزر از یک علمک مشعب شده باشند، باید فاصله افقی رایزرها 12 سانتی متر باشد.
• راستای رایزر و علمک باید یکی باشد.
• فاصله بین رایزر روی علمک تا دیوار پشتش باید نهایتا 5 سانتی متر باشد.
• کنتور گاز نباید روی دیوار همسایه قرار بگیرد.
• اجرای دیوار پشت کنتور گاز واجب می باشد.
• هر واحد مسکونی به یک کنتور مخصوص به خود نیاز دارد.
• برای اجرای جا کنتوری با ظرفیت بیش تر از G10 باید با اداره گاز هماهنگی صورت گیرد.
• ساختمان هایی که کنتور آن ها در راهروی ورودی است، محل قرارگیری کنتور باید با درب از واحد مسکونی جدا شده و تهویه هوا نیز در نظر گرفته شود.
• اگر قطر لوله های گاز از حد استاندارد بیش تر باشد، مثل لوله های دارای قطر کم تر از حد استاندارد، لوله ها برش می خورند.
• در نظر گرفتن شیر قفلی در ابتدای لوله کشی لازم می باشد.
• چون با رد شدن لوله ها از چارچوب درب ها، قاب خراب می شود، بعد از پایان لوله کشی باید جهت محکم کردن چارچوب درب اقدام کرد.
• حداکثر میزان طول لوله اصلی از علمک تا کنتور را می توان 25 متر در نظر گرفت.
• لوله ها نباید به صورت بارفیکسی اجرا شوند.
• لوله بعد از کنتور نباید بیرون از ملک قرار بگیرد.
• برای رد کردن لوله ها از دیوارهای سازه ای باید از غلاف فلزی با دو اندازه بالاتر از لوله استفاده شود و فضای میان لوله و غلاف با یک عایق پر گردد. در ضمن، دو سر غلاف را باید با لاستیک بست.
• شیر اصلی را باید روی رایزر پایین رونده قرار داد.
• تعداد اتصالاتی که پشت سر هم هستند، نباید از دو عدد بیش تر شود.
• اجرای لوله کشی مرتبط کننده علمک تا کنتور باید به شکل روکار انجام شود.

در ادامه نیز می توانید تصاویر مربوط به لوله کشی گاز ساختمان را مشاهده کنید.

معماری و دکوراسیون داخلی پویانو / اکبری